Kala rindu mengiris kalbu
Ku beli dua batang coklat di warung biru
Satu untukku, satu untukmu
Satu untukku, satu untukmu
Dua-dua nya aku yang makan
Biar jarak tau, dia bukan persoalan
Biar dia malu mengganggu kita melulu
Satu persatu kunikmati perlahan
Sampai di jantung
Sampai di hati
Sampai di dalam tubuh kita
Dalam hati jadi cinta dan ikatan
Dalam jantung jadi do'a dan harapan
Dalam tubuh jadi kita dan kekuatan
"Kutitipkan rindu pada sebatang coklat untukmu"
Selasa, 16 Februari 2010
Jumat, 12 Februari 2010
Re-uni Akbar
Carita Pondok
Ku Lenny Djanurlia S
"Upami abdi taya wartos antawis dua tilu dinten, eta hartosna abdi nuju numpi, nuju titirah di rumah sakit. Cuci darah. Ngahaja, hp tara diwaler, abdi alim katingal rapuh, katingal lemah. Hapunten abdi Kang. Ku ageung-ageungna kanyaah abdi ka Engkang, kadeudeuh abdi ka engkang. Abdi alim kapendak ngagaduhan panyawat ieu. Abdi hoyong katingal sehat, katingal berag, di payuneun Engkang. Sugan jeung sugan Akang aya kaemutan pikeun nepangan abdi sawaktos-waktos.
Sok sanaos abdi kedah miheulaan Engkang, nampi panyaur ti Gusti Anu Maha Suci, Abdi pasrah, abdi iklas Kang, hiji anu ku abdi teu weleh disuhunkeun, mugia Pangeran masihan kasempetan ka abdi pikeun patepang sareng Engkang, janten panutan Engkang, sok sanaos kahoyong abdi moal enya tinekanan, hoyong janten garwa Engkang, moal, moal Kang, dugi ka tutup umur oge, jigana moal kaalaman. Namung mugia kauninga ku Engkang kanyaah abdi nu ngembat moal reuntas salamina, sanajan Engkang teu kagungan rasa nu sapertos abdi.
Ti poe ka poe, abdi nyambat jenengan Engkang, dina diary, dina du'a, dina impenan... Ukur Engkang panutan abdi, dunya aherat. Ukur Engkang, sanaos mung dina implengan, sanaos Engkang ukur panutan dina dunya hayal, dunya anu teu nyata...
Cicalengka, tungtung taun.
"Buku ibu, ragrag, mangga, nyanggakeun," dokter ngasongkeun diary anu murag, sigana kaiserkeun basa leungeun obah. Karasa pisan atuda cangkeulna, ngabagegelna leungeun jeung urat-urat upama geus cuci darah teh. Dina kaayaan kieu kakara kuring sadar, geuning ku ayana sehat teh mangrupa ni'mat ti Alloh anu wajib disukuran.
"Hatur nuhun, Dok," panon mencrong dokter, saumuran jeung kuring, malah katembongna asa-asa kungsi panggih... Tapi, di mana?
Jigana dokter oge terus rasa, manehna mencrong lila,
"Ibu pasen enggal? Biasana lalandong di mana?" dokter ningali status kuring anu ngajeblag dina tunjangeun.
"Di Bandung, Dok..."
"Ibu... Lenny? Ke sakedap, sanes Leni tilas SMA Margahayu? Mantan Edhit?..." dokter neguh.
Hate ngagebeg, teu sirikna kuring hudang, maksa diuk. Sasaha wae anu jebolan sma saentragan kuring, pasti mun panggih jeung kuring, pananya na sarua, Leni, mantan Edhit... ku legendaris geuning, bobogohan mangsa sma teh, nepi ka teu bisa dipopohokeun ku sarerea... Panon neges-neges dokter, kolenyay-kolenyay aya sosok budak sma, hiji-hijina budak awewe nu miboga ciri has, buukna diuntun dua, sanajan mangsa harita geus teu usum gaya buuk dikitukeun teh.
Ayeuna buukna ditutupan ku jilbab, ku kuring kagambar, eta teh pasti Nunung, Nunung Hapidah, murid pangpinterna di kelas IPA baheula...
"Nunung? Dokter... Nunung?" asa hayang ngagabrug, nembongkeun kasono, tapi hate teu merean, bisi dokter eraeun, enya oge baheula babaturan, tapi saha nu nyaho, ayeuna mah Nunung teh saha....
"Subhanallah, Len, Hatur Nuhun ditepangkeun..." tungtungna Nunung nu nyampeurkeun teh, ngagabrug.
"Geuning Leni kagungan panyawat kieu?" geus rada lila ngobrol ngabudalkeun kasono, Nunung mariksa kaayaan kuring, cepengan dokter saha, Len? Wios ka Nunung konsul ka anjeunna, cenah, tapi teu nungguan jawaban ti kuring manehna geus ngagereyem, "Oh, Dokter Budi," sok atuh istirahat heula, nya, Nung permios, heula..." bari nutupkeun hordeng, manehna ngaleos.
Gusti, geuning eta teh Nunung. Pinter soleh, jeung... bageur deuih, teu miceun ka babaturan. Geuning biasana mah lamun geus aya di luhur sok tara hayang wawuh ka babaturan teh. Teu Nunung mah geuning, angger bageur jeung berehan, sok sanajan katempona dines, tapi mani taliti jeung someah.
Geus aya tilu poe, kuring opnameu, balik penelitian, ngadon nganjang ka uwa nu nganjrek di Cikancung. Tadina ukur hayang panggih, tapi geuning aya wae jalanna, pikeun kuring lila di ieu tempat.
Lain teu hayang kuring pindah dirawat ka Bandung, tapi dokter teu ngijinan, padahal hate mah hayang geura balik, karunya ka Uwa, ngarawatan, ngemitan kuring beurang peuting. Sok sanajan katembong berag jeung hegar, tapi kuring teu tega nempona kawantu uwa teh tos sepuh.
Uwa teh indung pulung kuring, anu ngarorok kuring ti keur leutik, nyahona eta indung kukut teh sanggeus kuring gede, barang rek sakola SMA di Bandung. Tapi ketah keur kuring mah atoh we boga indung dua, dipikanyaah ku itu ku ieu.
Sarua kuring teh jeung uwa, sanasib, teu kungsi boga salaki, meureun geus kitu we ti ajali na. Lain teu hayang kuring ngasaan ngambah rumah tangga, ngasuh barudak, ngadidik, metik hasilna, bari ibadah nungguan panyaur Gusti. Tapi geuning nasib kuring mah lain kitu, dunya laki rabi teu kaasaan ku kuring.
Asalna mah aya kahanjelu ka Pangeran, tapi ayeuna kuring sadar, mana teu dibere uruseun teh da geuning Alloh kagungan rencana sejen pikeun kuring. Alloh masihan pangbeubeurat ka kuring, dipikanyaah, dipaparin panyakit.
Beurang peuting ngadeluk nyanghareupan komputer. Nulis naskah, laporan, penelitian anu hasilna ngalir ka... rumah sakit, dipake panumbu umur. Sabab kuring mah lain pagawe negeri, anu nampa gajih unggal bulan. Lamun kuring teu digawe rek ti mana nyiar keur mayar ubar? Keur biaya cuci darah?
Teuing perbawa panyakit, teuing memang geus kitu kuduna, kuring kudu lila di Cicalengka, teu meunang balik, teu bisa balik ka Bandung, padahal dua minggu deui rek boga hajat, ngawujudkeun cita-cita hayang ngariung jeung babaturan baheula, babaturan mangsa SMA. Kacipta meureun, Susi, ketua panitia deudeupeun nungguan kuring teu embol-embol. Antukna kuring boboleh, nelepun manehna, menta tugas kuring teh dipasrahkeun ka batur.
Pabeubeurang babaturan ngabring ngalongok kuring, mangdu'akeun, supaya gancang sehat sabihara-sabihari.
Piligenti dokter nganjang ka rohangan kuring, sawareh aya nu nembongkeun kaberag, sawareh deui aya nu teu bisa nyumputkeun kahariwang.
Geus saminggu kuring dirawat. Asa euweuh kamajuan, biasana mah poe ieu cuci darah, isukna geus jagjag deui pikeun nungguan cuci darah bulan hareup. Ayeuna mah teuing ku naon, mani asa lalungse jeung teu puguh rarasaan.
Aya eta ge, kungsi, Dokter Budi ngobrol daria, perkara panyakit kuring. Cenah aya komplikasi, cenah, kakuatan organ jero geus teu kawas biasana. Tapi ketah, Gusti nu maparinan panyawat, Gusti oge anu ngadamangkeun.
"Hey, kalah ngalamun, diajak berag anggursi, ulah muyung kitu..." Nunung ngagareuwahkeun.
"Geuning? Manawi teh saha? Naha teu dines?" kuring marahmay, nempo Nunung asup ka rohangan. Manehna teu make baju dines, estu santai, nyalse.
"Henteu, ngahaja hoyong ngobrol,... kumaha, janten sareng Edhit teh?" tuh nya mani togmol... Abong enya legenda cinta, dipake wae bungbu obrolan.
"Numawi,...rupina Alloh teu ngijinan pikeun ngahiji..."
"Piraku, pan sakitu layeutna? Sakitu geugeutna?" Nunung nyeleksek.
Geuningan batur mah kacida nyahoeunana, kumaha layeutna urang kapungkur, kumaha geugeutna urang harita,... kumaha deudeuhna anjeun, kumaha deudeuhna kuring ka anjeun... Tepi ka ayeuna, malah, kuring mah.
Batur mah kacida awas kana wewegna cinta urang, cinta munggaran anu meulit nepi ka kiwari. Panon meureudeuy, hate asa diturihan, batur mah Dhit... nyahoeun kana lalakon urang, teu mopohokeun, naha ari anjeun, tega miceun diri kawas miceun kekesed anu geus buruk?
Kuring ngabalieur, era, sieun kapanggih ragrag cimata.
"Kumaha rerencangan nu sanes? Aya wartosna?" Nunung nyalenggorkeun.
"Puguhing ieu teh bade aya reuni akbar, kaleresan abdi humasna, ari ieu kalah nombro di lembur batur. Tos tilu sasih kapengker hunting rerencangan teh, Alhamdulillah, kapendak sadayana, Nunung nu terakhir, bade sumping?"
"Insya Alloh, sareng we ka dituna, sebatkeun we Nung teh dokter pribadi Leni, kituh nya?" Nunung ngaheheh,... Resep lah, dokter teh berehan, teu judes, matak betah nu jadi pasen.
Kadituna Nunung ngobrol daria, meh sarua jeung anu diwakcakeun ku Dokter Budi, bari terus ngagedean hate, nitah mumuntang ka Nu Kawasa.
"Tos ayeuna mah, istirahat heula, Nung wangsulna, nya?" manehna peupeujeuh ka kuring, ka suster, ka dokter jaga, kuring asa diistimewakeun dumeh sobat dokter kepala.
"Alhamdulillahirobbil Aalamiin," biwir embut nganuhunkeun. Pirang-pirang nganuhunkeun teu rek kitu kumaha tuda, kuring dipaparin impenan, patungtun-tungtun sareng anjeun, thawaf di baitulloh, ngurilingan ka'bah, di antara mangrebu umat anu nuju ngalakonan ibadah haji. Wukuf di Arafah, rerendengan jeung anjeun ngajugjug Jabal Rahmah, anu di alam nyata tacan kungsi kuring nincak tanah suci. Pirang-pirang nganuhunkeun dipaparin nikmat kumaha rasana munggah haji sok sanajan ukur din aimpian.
"Ibu mani hegar, raos kulemna?" suster ngabageakeun.
Manehna muka jandela, muka serelek hordeng, seungit malati ngadalingding tina sela-sela vitrase anu kaoyagkeun ku angin ngahiliwir.
Seger jeung mawa katingtriman.
"Alhamdulillah Neng, kaping sabaraha ayeuna?"
"Tilu belas, Bu," suster nembalan, bari nanggeuy baskom jeung wash lap, pikeun ngelap kuring.
"Tilu belas? Juli? Ulangtaun Edhit?" hate ngagebeg. Pan ayeuna reuni akbar teh? ngahaja make tanggal tepung taun manehna, pedah ukur manehna anu panglingasna. Ukur manehna anu embung datang unggal diondang teh. Padahal baheula mah imahna paeunteung-eunteung jeung sakola, ngan salila tilu puluh taun ieu ukur manehna anu tacan sakali-kali acan kungsi milu ngariung jeung babaturan.
"Kang, wilujeng Tepung taun... Ukur kaajaiban Alloh anu bakal nungtun salira sumping nepangan abdi, wilujeng..." karak sakotret nulis na diary, kuring teu wasa nulis deui, ka dituna buntu. Tacan kungsi kuring kawas kieu. Biasana mah naon anu dipikirkeun ku uteuk, langsung bisa dikamalirkeun ku leungeun dina wangun tulisan. Naha ayeuna kieu? Hate marudah, aya nu nyelek dina tikoro, aya inghak anu maksa mudal... Gusti, aya ku beurat nandangan kaasih anu tumuwuh ti poe ka poe, ti mangsa cinta rumaja. Ieu dada asa rek bitu. Gusti, aya ku beurat nyidem kasono mangtaun-taun.
Kuring beunta. Deudeuh Edhit, karasa telebna teuteup anjeun, nembus jajantung. Ketegna karasa kerep ngeundeurkeun jiwa. Edhit nginghak? Naha aya kanalangsa dina teuteup anjeun, Dhit? Naha anjeun henteu bungah patepang jeung kuring? Engkang, panutan abdi, hatur nuhun kersa sumping rurumpaheun, hatur nuhun, Kang. Alloh parantos nembongkeun ka ajaiban-Na, Alloh parantos nyumponan kahoyong abdi, pikeun patepang sareng Engkang sateuacanna mulih kana pangkonan Ilahi.
"Dhit, gugah Dhit, teu kenging kitu, isin ku rerencangan," kuring ngaguyah-guyah leungeun Edhit anu muntang dina taktak, karasa aya nu ngeclak kana pipi.
Cimata anjeun, Dhit.
Haneut, ngahaneutan hate.
Panon nguriling, enya geuning ieu teh re-uni akbar, tuh geuning Susi, Eli, Gina, Eti, Aas, araya kabeh, Hera, Deni Ruma, Yogi, Opik, malah mah Dadang nu ayeuna jadi Kades oge aya, tapi naha re-uni teh kalah ka ngaruyung? Diajak seuri oge euweuh nu ngabales...
Jeung di mana deuih ieu teh, mana rea-rea teuing jalma, kuring usaha hudang, piraku loba semah kieu kuring ukur gogoleran, teu sopan pisan.
Leungeun uyup-ayap kana sisi dipan, gurinjal hudang, kuring ngajaul keuna kana lalangit, asa hararampang kieu? Kuring teu kudu leumpang, ukur kakalayangan.
Kuring bisa hiber? Koloyong ka ditu, koloyong ka dieu, cle na luhur bupet, asa bungah bisa ngapung.
Hawar-hawar kadenge nu maca yasin awor jeung nu ngaji. Kuring ngarandeg, naha re-uni teh make jeung aya yasinan? Pedah re-uni akbar kitu? Aya-aya wae, kuring gogodeg.
Panon neges-neges, ari itu saha nu ngajepat dina dipan? Edhit diuk na tunjangeunana, panonna katempo kosong, sakapeung inghakna katara, enya oge lalaki, bisa nyamunikeun rasa. Tapi angger katembong.
Enya kitu Edhit masih nyimpen rasa ka kuring?
Gusti... Geuning eta teh Kuring?!!!
Ana kitu mah... re-uni teh?...
Kuring nyempod di juru, teu wani kakalayangan deui. Bener geuning, ieu re-uni akbar teh, kuring sukses mancen tugas, ngahijikeun sakabeh kulawarga alumni IPA '80.
Kuring neuteup Edhit, sagemblengna, nyata... anjeun nyata aya hareupeun kuring. Anjeun ayeuna nyata aya di dieu, tapi ayeuna kuring geus sah ti dunya, ayeuna kuring anu teu nyata. Tapi naha kacinta kuring ka anjeun teu pareum, Dhit. Kacinta kuring ka anjeun muwuh meulit teu beunang disisieuh?
"Tos bageur, panutan hate... ulah nangis.
Iklaskeun abdi. Alloh parantos nyumponan kahoyong abdi, Anjeun sumping pikeun nebus panyawat abdi. Hatur Nuhun kaasih ati, mugia anjeun mendak kabagjaan salalawasna, amin..." ***
Carita Pondok
Ku Lenny Djanurlia S
"Upami abdi taya wartos antawis dua tilu dinten, eta hartosna abdi nuju numpi, nuju titirah di rumah sakit. Cuci darah. Ngahaja, hp tara diwaler, abdi alim katingal rapuh, katingal lemah. Hapunten abdi Kang. Ku ageung-ageungna kanyaah abdi ka Engkang, kadeudeuh abdi ka engkang. Abdi alim kapendak ngagaduhan panyawat ieu. Abdi hoyong katingal sehat, katingal berag, di payuneun Engkang. Sugan jeung sugan Akang aya kaemutan pikeun nepangan abdi sawaktos-waktos.
Sok sanaos abdi kedah miheulaan Engkang, nampi panyaur ti Gusti Anu Maha Suci, Abdi pasrah, abdi iklas Kang, hiji anu ku abdi teu weleh disuhunkeun, mugia Pangeran masihan kasempetan ka abdi pikeun patepang sareng Engkang, janten panutan Engkang, sok sanaos kahoyong abdi moal enya tinekanan, hoyong janten garwa Engkang, moal, moal Kang, dugi ka tutup umur oge, jigana moal kaalaman. Namung mugia kauninga ku Engkang kanyaah abdi nu ngembat moal reuntas salamina, sanajan Engkang teu kagungan rasa nu sapertos abdi.
Ti poe ka poe, abdi nyambat jenengan Engkang, dina diary, dina du'a, dina impenan... Ukur Engkang panutan abdi, dunya aherat. Ukur Engkang, sanaos mung dina implengan, sanaos Engkang ukur panutan dina dunya hayal, dunya anu teu nyata...
Cicalengka, tungtung taun.
"Buku ibu, ragrag, mangga, nyanggakeun," dokter ngasongkeun diary anu murag, sigana kaiserkeun basa leungeun obah. Karasa pisan atuda cangkeulna, ngabagegelna leungeun jeung urat-urat upama geus cuci darah teh. Dina kaayaan kieu kakara kuring sadar, geuning ku ayana sehat teh mangrupa ni'mat ti Alloh anu wajib disukuran.
"Hatur nuhun, Dok," panon mencrong dokter, saumuran jeung kuring, malah katembongna asa-asa kungsi panggih... Tapi, di mana?
Jigana dokter oge terus rasa, manehna mencrong lila,
"Ibu pasen enggal? Biasana lalandong di mana?" dokter ningali status kuring anu ngajeblag dina tunjangeun.
"Di Bandung, Dok..."
"Ibu... Lenny? Ke sakedap, sanes Leni tilas SMA Margahayu? Mantan Edhit?..." dokter neguh.
Hate ngagebeg, teu sirikna kuring hudang, maksa diuk. Sasaha wae anu jebolan sma saentragan kuring, pasti mun panggih jeung kuring, pananya na sarua, Leni, mantan Edhit... ku legendaris geuning, bobogohan mangsa sma teh, nepi ka teu bisa dipopohokeun ku sarerea... Panon neges-neges dokter, kolenyay-kolenyay aya sosok budak sma, hiji-hijina budak awewe nu miboga ciri has, buukna diuntun dua, sanajan mangsa harita geus teu usum gaya buuk dikitukeun teh.
Ayeuna buukna ditutupan ku jilbab, ku kuring kagambar, eta teh pasti Nunung, Nunung Hapidah, murid pangpinterna di kelas IPA baheula...
"Nunung? Dokter... Nunung?" asa hayang ngagabrug, nembongkeun kasono, tapi hate teu merean, bisi dokter eraeun, enya oge baheula babaturan, tapi saha nu nyaho, ayeuna mah Nunung teh saha....
"Subhanallah, Len, Hatur Nuhun ditepangkeun..." tungtungna Nunung nu nyampeurkeun teh, ngagabrug.
"Geuning Leni kagungan panyawat kieu?" geus rada lila ngobrol ngabudalkeun kasono, Nunung mariksa kaayaan kuring, cepengan dokter saha, Len? Wios ka Nunung konsul ka anjeunna, cenah, tapi teu nungguan jawaban ti kuring manehna geus ngagereyem, "Oh, Dokter Budi," sok atuh istirahat heula, nya, Nung permios, heula..." bari nutupkeun hordeng, manehna ngaleos.
Gusti, geuning eta teh Nunung. Pinter soleh, jeung... bageur deuih, teu miceun ka babaturan. Geuning biasana mah lamun geus aya di luhur sok tara hayang wawuh ka babaturan teh. Teu Nunung mah geuning, angger bageur jeung berehan, sok sanajan katempona dines, tapi mani taliti jeung someah.
Geus aya tilu poe, kuring opnameu, balik penelitian, ngadon nganjang ka uwa nu nganjrek di Cikancung. Tadina ukur hayang panggih, tapi geuning aya wae jalanna, pikeun kuring lila di ieu tempat.
Lain teu hayang kuring pindah dirawat ka Bandung, tapi dokter teu ngijinan, padahal hate mah hayang geura balik, karunya ka Uwa, ngarawatan, ngemitan kuring beurang peuting. Sok sanajan katembong berag jeung hegar, tapi kuring teu tega nempona kawantu uwa teh tos sepuh.
Uwa teh indung pulung kuring, anu ngarorok kuring ti keur leutik, nyahona eta indung kukut teh sanggeus kuring gede, barang rek sakola SMA di Bandung. Tapi ketah keur kuring mah atoh we boga indung dua, dipikanyaah ku itu ku ieu.
Sarua kuring teh jeung uwa, sanasib, teu kungsi boga salaki, meureun geus kitu we ti ajali na. Lain teu hayang kuring ngasaan ngambah rumah tangga, ngasuh barudak, ngadidik, metik hasilna, bari ibadah nungguan panyaur Gusti. Tapi geuning nasib kuring mah lain kitu, dunya laki rabi teu kaasaan ku kuring.
Asalna mah aya kahanjelu ka Pangeran, tapi ayeuna kuring sadar, mana teu dibere uruseun teh da geuning Alloh kagungan rencana sejen pikeun kuring. Alloh masihan pangbeubeurat ka kuring, dipikanyaah, dipaparin panyakit.
Beurang peuting ngadeluk nyanghareupan komputer. Nulis naskah, laporan, penelitian anu hasilna ngalir ka... rumah sakit, dipake panumbu umur. Sabab kuring mah lain pagawe negeri, anu nampa gajih unggal bulan. Lamun kuring teu digawe rek ti mana nyiar keur mayar ubar? Keur biaya cuci darah?
Teuing perbawa panyakit, teuing memang geus kitu kuduna, kuring kudu lila di Cicalengka, teu meunang balik, teu bisa balik ka Bandung, padahal dua minggu deui rek boga hajat, ngawujudkeun cita-cita hayang ngariung jeung babaturan baheula, babaturan mangsa SMA. Kacipta meureun, Susi, ketua panitia deudeupeun nungguan kuring teu embol-embol. Antukna kuring boboleh, nelepun manehna, menta tugas kuring teh dipasrahkeun ka batur.
Pabeubeurang babaturan ngabring ngalongok kuring, mangdu'akeun, supaya gancang sehat sabihara-sabihari.
Piligenti dokter nganjang ka rohangan kuring, sawareh aya nu nembongkeun kaberag, sawareh deui aya nu teu bisa nyumputkeun kahariwang.
Geus saminggu kuring dirawat. Asa euweuh kamajuan, biasana mah poe ieu cuci darah, isukna geus jagjag deui pikeun nungguan cuci darah bulan hareup. Ayeuna mah teuing ku naon, mani asa lalungse jeung teu puguh rarasaan.
Aya eta ge, kungsi, Dokter Budi ngobrol daria, perkara panyakit kuring. Cenah aya komplikasi, cenah, kakuatan organ jero geus teu kawas biasana. Tapi ketah, Gusti nu maparinan panyawat, Gusti oge anu ngadamangkeun.
"Hey, kalah ngalamun, diajak berag anggursi, ulah muyung kitu..." Nunung ngagareuwahkeun.
"Geuning? Manawi teh saha? Naha teu dines?" kuring marahmay, nempo Nunung asup ka rohangan. Manehna teu make baju dines, estu santai, nyalse.
"Henteu, ngahaja hoyong ngobrol,... kumaha, janten sareng Edhit teh?" tuh nya mani togmol... Abong enya legenda cinta, dipake wae bungbu obrolan.
"Numawi,...rupina Alloh teu ngijinan pikeun ngahiji..."
"Piraku, pan sakitu layeutna? Sakitu geugeutna?" Nunung nyeleksek.
Geuningan batur mah kacida nyahoeunana, kumaha layeutna urang kapungkur, kumaha geugeutna urang harita,... kumaha deudeuhna anjeun, kumaha deudeuhna kuring ka anjeun... Tepi ka ayeuna, malah, kuring mah.
Batur mah kacida awas kana wewegna cinta urang, cinta munggaran anu meulit nepi ka kiwari. Panon meureudeuy, hate asa diturihan, batur mah Dhit... nyahoeun kana lalakon urang, teu mopohokeun, naha ari anjeun, tega miceun diri kawas miceun kekesed anu geus buruk?
Kuring ngabalieur, era, sieun kapanggih ragrag cimata.
"Kumaha rerencangan nu sanes? Aya wartosna?" Nunung nyalenggorkeun.
"Puguhing ieu teh bade aya reuni akbar, kaleresan abdi humasna, ari ieu kalah nombro di lembur batur. Tos tilu sasih kapengker hunting rerencangan teh, Alhamdulillah, kapendak sadayana, Nunung nu terakhir, bade sumping?"
"Insya Alloh, sareng we ka dituna, sebatkeun we Nung teh dokter pribadi Leni, kituh nya?" Nunung ngaheheh,... Resep lah, dokter teh berehan, teu judes, matak betah nu jadi pasen.
Kadituna Nunung ngobrol daria, meh sarua jeung anu diwakcakeun ku Dokter Budi, bari terus ngagedean hate, nitah mumuntang ka Nu Kawasa.
"Tos ayeuna mah, istirahat heula, Nung wangsulna, nya?" manehna peupeujeuh ka kuring, ka suster, ka dokter jaga, kuring asa diistimewakeun dumeh sobat dokter kepala.
"Alhamdulillahirobbil Aalamiin," biwir embut nganuhunkeun. Pirang-pirang nganuhunkeun teu rek kitu kumaha tuda, kuring dipaparin impenan, patungtun-tungtun sareng anjeun, thawaf di baitulloh, ngurilingan ka'bah, di antara mangrebu umat anu nuju ngalakonan ibadah haji. Wukuf di Arafah, rerendengan jeung anjeun ngajugjug Jabal Rahmah, anu di alam nyata tacan kungsi kuring nincak tanah suci. Pirang-pirang nganuhunkeun dipaparin nikmat kumaha rasana munggah haji sok sanajan ukur din aimpian.
"Ibu mani hegar, raos kulemna?" suster ngabageakeun.
Manehna muka jandela, muka serelek hordeng, seungit malati ngadalingding tina sela-sela vitrase anu kaoyagkeun ku angin ngahiliwir.
Seger jeung mawa katingtriman.
"Alhamdulillah Neng, kaping sabaraha ayeuna?"
"Tilu belas, Bu," suster nembalan, bari nanggeuy baskom jeung wash lap, pikeun ngelap kuring.
"Tilu belas? Juli? Ulangtaun Edhit?" hate ngagebeg. Pan ayeuna reuni akbar teh? ngahaja make tanggal tepung taun manehna, pedah ukur manehna anu panglingasna. Ukur manehna anu embung datang unggal diondang teh. Padahal baheula mah imahna paeunteung-eunteung jeung sakola, ngan salila tilu puluh taun ieu ukur manehna anu tacan sakali-kali acan kungsi milu ngariung jeung babaturan.
"Kang, wilujeng Tepung taun... Ukur kaajaiban Alloh anu bakal nungtun salira sumping nepangan abdi, wilujeng..." karak sakotret nulis na diary, kuring teu wasa nulis deui, ka dituna buntu. Tacan kungsi kuring kawas kieu. Biasana mah naon anu dipikirkeun ku uteuk, langsung bisa dikamalirkeun ku leungeun dina wangun tulisan. Naha ayeuna kieu? Hate marudah, aya nu nyelek dina tikoro, aya inghak anu maksa mudal... Gusti, aya ku beurat nandangan kaasih anu tumuwuh ti poe ka poe, ti mangsa cinta rumaja. Ieu dada asa rek bitu. Gusti, aya ku beurat nyidem kasono mangtaun-taun.
Kuring beunta. Deudeuh Edhit, karasa telebna teuteup anjeun, nembus jajantung. Ketegna karasa kerep ngeundeurkeun jiwa. Edhit nginghak? Naha aya kanalangsa dina teuteup anjeun, Dhit? Naha anjeun henteu bungah patepang jeung kuring? Engkang, panutan abdi, hatur nuhun kersa sumping rurumpaheun, hatur nuhun, Kang. Alloh parantos nembongkeun ka ajaiban-Na, Alloh parantos nyumponan kahoyong abdi, pikeun patepang sareng Engkang sateuacanna mulih kana pangkonan Ilahi.
"Dhit, gugah Dhit, teu kenging kitu, isin ku rerencangan," kuring ngaguyah-guyah leungeun Edhit anu muntang dina taktak, karasa aya nu ngeclak kana pipi.
Cimata anjeun, Dhit.
Haneut, ngahaneutan hate.
Panon nguriling, enya geuning ieu teh re-uni akbar, tuh geuning Susi, Eli, Gina, Eti, Aas, araya kabeh, Hera, Deni Ruma, Yogi, Opik, malah mah Dadang nu ayeuna jadi Kades oge aya, tapi naha re-uni teh kalah ka ngaruyung? Diajak seuri oge euweuh nu ngabales...
Jeung di mana deuih ieu teh, mana rea-rea teuing jalma, kuring usaha hudang, piraku loba semah kieu kuring ukur gogoleran, teu sopan pisan.
Leungeun uyup-ayap kana sisi dipan, gurinjal hudang, kuring ngajaul keuna kana lalangit, asa hararampang kieu? Kuring teu kudu leumpang, ukur kakalayangan.
Kuring bisa hiber? Koloyong ka ditu, koloyong ka dieu, cle na luhur bupet, asa bungah bisa ngapung.
Hawar-hawar kadenge nu maca yasin awor jeung nu ngaji. Kuring ngarandeg, naha re-uni teh make jeung aya yasinan? Pedah re-uni akbar kitu? Aya-aya wae, kuring gogodeg.
Panon neges-neges, ari itu saha nu ngajepat dina dipan? Edhit diuk na tunjangeunana, panonna katempo kosong, sakapeung inghakna katara, enya oge lalaki, bisa nyamunikeun rasa. Tapi angger katembong.
Enya kitu Edhit masih nyimpen rasa ka kuring?
Gusti... Geuning eta teh Kuring?!!!
Ana kitu mah... re-uni teh?...
Kuring nyempod di juru, teu wani kakalayangan deui. Bener geuning, ieu re-uni akbar teh, kuring sukses mancen tugas, ngahijikeun sakabeh kulawarga alumni IPA '80.
Kuring neuteup Edhit, sagemblengna, nyata... anjeun nyata aya hareupeun kuring. Anjeun ayeuna nyata aya di dieu, tapi ayeuna kuring geus sah ti dunya, ayeuna kuring anu teu nyata. Tapi naha kacinta kuring ka anjeun teu pareum, Dhit. Kacinta kuring ka anjeun muwuh meulit teu beunang disisieuh?
"Tos bageur, panutan hate... ulah nangis.
Iklaskeun abdi. Alloh parantos nyumponan kahoyong abdi, Anjeun sumping pikeun nebus panyawat abdi. Hatur Nuhun kaasih ati, mugia anjeun mendak kabagjaan salalawasna, amin..." ***
Kamis, 11 Februari 2010
Sajak
Lagu Kangen
Ku Risnawati
Geus lebah mana lengkah anjeun ayeuna
Geuning angin jongjon bae
Teu malire ieu hate
Nu lawas dibakutet rante simpe
Di mumunggang mana anjeun nunda kakangen
Sampeureun hate nu pinuh ku angen-angen
Lawas temen waktu maluguran
Dina regang-regang rasa nu ngarangrangan
Tanpa katresnan
Di pengkolan mana urang nepungkeun rasa
Nu lawas dirungrum kembang-kembang kemba
Jaruji Beusi
Ku Hj. Amalina Nurrohmah
Jangjang peuting ngarungkup piasna beungeut
Angin peuting ngalimbungkeun deetna hate
Sagelas inuman nganteur sajuta kalangkang
Dipirig wirahma sumbang tanpa tujuan
Ngalanglang rewuan mamanis dina impian
Mangsa lilir anjeun jumerit nungkupan diri
Cenah keueung nyeueung panon nu bolotot teu nenjo
Cenah reuwas ningal awak nu taranjang
Ngamalirkeun geutihna tina tatu katunaan
Deudeuh teuing anaking jimat awaking
Pirang raga wanti-wanti ka anjeun naha teu bae ngarti
Naha anjeun bedegong
Wayahna anjeun kudu meuseuh diri
Dirohang jaruji beusi
Rajagaluh, 25 Oktober 2008
Sajak-sajak Tika Yuanita
Gupay Ijroil
Lampu-lampu peteng atra nyaang nu ngalalakon
Galur kahirupan lir ibarat jalan nu teu manggih tungtung
Sedeng Ijroil gugupay na tungtung jajantung
Teuing saha nu bakal miheulaan
Sakabehna paembung-embung digero
Geuning dunya teh geus rek surup
Marengan Ijroil muru mangsa
Teuing naon nu baris kasorang jaga
Sedeng dunya geus sengserang padung
Ledeng 17 Mei 2009
Telekin
Kalimah Anjeun teu kedal diucap
Aya kalimah nu nyelek dina dada
Tapi kuring teu kembat pikeun ngucap
Aya harewos nu niiskeun batin
Tapi kuring teu bisa ngedalkeunana
Ukur lampah nu karasa nurihan ieu kalbu
Teuing naon nu kudu dilakonan
Sedeng ajal geus aya dina tenggek
Kuring ukur sumegruk dina handapeun samoja
Nyaksen nu nalkinkeun layon diurugan taneuh beureum
Sedeng kuring kudu nandangan siksaan
Nu moal eureun dina itungan mangsa
Pajaratan jadi saksi pamungkas carita
Ledeng 17 Mei 2009
Bangbara nu Kungsi Nyanding
: Din
Kembang-kembang malati kiwari geus laligar
Ngarangrangan saacan usumna
Boa, bangbara nu kungsi nyeuseup seungitna diri kuring
Geus hiber kabawa angin
Ah, kuring mah hiji kembang nu pasrah kana titis tulis
Nu teu bisa mungkir kana kadar
Bangbara mihape katresna kuring nu kungsi paheut dina ati
ulah rek diumbar jeung diiburkeun
kuring rek mulang ngaleupaskeun sagara cinta jeung cimata
Bumi Siliwangi, 15 Mei 2009
Lagu Kangen
Ku Risnawati
Geus lebah mana lengkah anjeun ayeuna
Geuning angin jongjon bae
Teu malire ieu hate
Nu lawas dibakutet rante simpe
Di mumunggang mana anjeun nunda kakangen
Sampeureun hate nu pinuh ku angen-angen
Lawas temen waktu maluguran
Dina regang-regang rasa nu ngarangrangan
Tanpa katresnan
Di pengkolan mana urang nepungkeun rasa
Nu lawas dirungrum kembang-kembang kemba
Jaruji Beusi
Ku Hj. Amalina Nurrohmah
Jangjang peuting ngarungkup piasna beungeut
Angin peuting ngalimbungkeun deetna hate
Sagelas inuman nganteur sajuta kalangkang
Dipirig wirahma sumbang tanpa tujuan
Ngalanglang rewuan mamanis dina impian
Mangsa lilir anjeun jumerit nungkupan diri
Cenah keueung nyeueung panon nu bolotot teu nenjo
Cenah reuwas ningal awak nu taranjang
Ngamalirkeun geutihna tina tatu katunaan
Deudeuh teuing anaking jimat awaking
Pirang raga wanti-wanti ka anjeun naha teu bae ngarti
Naha anjeun bedegong
Wayahna anjeun kudu meuseuh diri
Dirohang jaruji beusi
Rajagaluh, 25 Oktober 2008
Sajak-sajak Tika Yuanita
Gupay Ijroil
Lampu-lampu peteng atra nyaang nu ngalalakon
Galur kahirupan lir ibarat jalan nu teu manggih tungtung
Sedeng Ijroil gugupay na tungtung jajantung
Teuing saha nu bakal miheulaan
Sakabehna paembung-embung digero
Geuning dunya teh geus rek surup
Marengan Ijroil muru mangsa
Teuing naon nu baris kasorang jaga
Sedeng dunya geus sengserang padung
Ledeng 17 Mei 2009
Telekin
Kalimah Anjeun teu kedal diucap
Aya kalimah nu nyelek dina dada
Tapi kuring teu kembat pikeun ngucap
Aya harewos nu niiskeun batin
Tapi kuring teu bisa ngedalkeunana
Ukur lampah nu karasa nurihan ieu kalbu
Teuing naon nu kudu dilakonan
Sedeng ajal geus aya dina tenggek
Kuring ukur sumegruk dina handapeun samoja
Nyaksen nu nalkinkeun layon diurugan taneuh beureum
Sedeng kuring kudu nandangan siksaan
Nu moal eureun dina itungan mangsa
Pajaratan jadi saksi pamungkas carita
Ledeng 17 Mei 2009
Bangbara nu Kungsi Nyanding
: Din
Kembang-kembang malati kiwari geus laligar
Ngarangrangan saacan usumna
Boa, bangbara nu kungsi nyeuseup seungitna diri kuring
Geus hiber kabawa angin
Ah, kuring mah hiji kembang nu pasrah kana titis tulis
Nu teu bisa mungkir kana kadar
Bangbara mihape katresna kuring nu kungsi paheut dina ati
ulah rek diumbar jeung diiburkeun
kuring rek mulang ngaleupaskeun sagara cinta jeung cimata
Bumi Siliwangi, 15 Mei 2009
Rabu, 10 Februari 2010
Sajak Tien Rostini
Sajak
Dangdanggula Tahajud
Aduh Gusti Anu Nyangking Asih
Duh Pangeran Nu Ngawasa Tresna
nu wanoh jeung kereteg hate
rumaos abdi mahluk
nu teu wasa nyingkiran asih
nyimbeuh seuneu katresna
nu geus kadung hurung
iklas ditumbal ku nyawa
jeung tinimbang tebih ti nu dipiasih
pajauh jeung nu heman
Nuturkeun
Majar anjeun rek maturan
sanggeus kuring ditinggalkeun
majar anjeun rek miheman
mun kuring keur sedih kingkin
Majar arek ngabeberah
mun cipanon kuring bedah
majar anjeun arek haat
mun cipanon teu saat-saat
Buktina geuning ayeuna
anjeun mulang ka pangkonan
Illahi robbi Alloh subhanahuwata'ala
subhanahuwata'ala
Anjeun mulang miheulaan
patuturun na rangkulan
Nu Maha Suci
bral anjeun mulang ti leula, pileuleuyan
Hiji waktu kuring bakal
pinasti geusan nuturkeun
ngahiji di kalanggengan
tumut ka Illahi robbi
duriat pegat teu sapat, pileuleuyan
Bogor, 2009
Sajak
Dangdanggula Tahajud
Aduh Gusti Anu Nyangking Asih
Duh Pangeran Nu Ngawasa Tresna
nu wanoh jeung kereteg hate
rumaos abdi mahluk
nu teu wasa nyingkiran asih
nyimbeuh seuneu katresna
nu geus kadung hurung
iklas ditumbal ku nyawa
jeung tinimbang tebih ti nu dipiasih
pajauh jeung nu heman
Nuturkeun
Majar anjeun rek maturan
sanggeus kuring ditinggalkeun
majar anjeun rek miheman
mun kuring keur sedih kingkin
Majar arek ngabeberah
mun cipanon kuring bedah
majar anjeun arek haat
mun cipanon teu saat-saat
Buktina geuning ayeuna
anjeun mulang ka pangkonan
Illahi robbi Alloh subhanahuwata'ala
subhanahuwata'ala
Anjeun mulang miheulaan
patuturun na rangkulan
Nu Maha Suci
bral anjeun mulang ti leula, pileuleuyan
Hiji waktu kuring bakal
pinasti geusan nuturkeun
ngahiji di kalanggengan
tumut ka Illahi robbi
duriat pegat teu sapat, pileuleuyan
Bogor, 2009
Kalangkang Impian
Carita Pondok
Ku Laili Apsari
Tadi wengi engkang tangtos ngimpen deui. Sapertos sasari, salebeting ngimpen teh engkang bangun nu kebek nyidem rusiah, nu boa matak abot kacida upami kedah dibalakakeun ka abdi.
Kawitna mah abdi teh teu kinten ewuhna. Leres, sapertos sasari, engkang kulem tibra naker. Ngageubra, mani bangun nu kacida tingtrimna. Ari hiji wengi, tilu minggu kapengker, engkang kulemna gulinggasahan. Semu luhlah sareng rumahuh. Abdi ge dugi ka lilir. Teras neuteup leleb ka engkang anu nuju gulinggasahan. Ukur neuteup, da puguh abdi teu wantun ngagugahkeun.
Kantenan, abdi teh ewuh, engkang. Sasasih katompernakeun mah engkang teh bangun nu enya nuju ngemu rusiah. Kulem sok bangun karobeda ku impenan. Naha bet henteu sasauran, balaka satarabasna nembrakkeun rusiah tea?
Kantun abdi nu sok teras rumaos, "Duh, boa enya ieu abdi nu kirang gumusti ka salira engkang?"
Dua minggu kamari mah, impenan engkang teh tangtos ngusikkeun pisan kana mamanahan. Eta bae, lintang ti gulinggasahan, engkang teh geuning dugi ka gundam. Nu banget ewuh sareng matak nerag kanggo abdi mah, engkang gundam bari teras nyebat hiji jenengan. Istri geuning, engkang, jenengan nu sok disebat ku engkang teh estu jenengan istri.
Lusiani. L-u-s-i-a-n-i. Leres, Lusiani!
Duh!
Engkang, aya ku endah eta jenengan. Kantenan, bakal sami endahna sareng pameunteu katut dedegan nu kagunganana. Naha saha eta teh, engkang?
Bet padahal, upami engkang balaka, abdi ge da moal teuing bade owel. Kahartos, tur karaos deuih, naha naon pangna engkang ngimpleng atanapi boa mikangen hiji istri? Tos kajudi ku abdi ge, engkang, manah engkang teh direumpeukan ku kakeueung anu pohara. Tuda kama'lum pisan, di bumi ukur duaan, kadua abdi. Tos bade sapuluh taun kapan urang rumah tangga. Namung Gusti Alloh teu acan keneh maparin rundayan. Sageuy engkang teu ngaraos keueung sareng ngaraos sepi?
Ayeuna engkang mikangen deui hiji istri? Sumangga teuing, abdi mah seja ngiringan. Engkang mah da puguh pameget, wenang palay midua ge, dapon laksana kagungan rundayan keur geusan neraskeun turunan.
Hih, ari engkang. Sanggem tadi ge abdi mah kantenan bade ngiringan bae upami engkang mikapalay deui ka nu sanes. Engkang kantun wakca. Sanaos sayaktosna beurat nataku, nanging kapan gurat nu janten istri mah taya daya keur geusan mungpang. Sumuhun, da sanggem tadi ge engkang mah kapan pameget; wenang kagungan maksad midua manah. Balikanan abdi, pangawak awewe, cacak nembe kereteg ge, leuh Gusti Alloh tangtos bendueunana. Mangga, insa Alloh abdi mah da bade rido.
Nanging naha atuh engkang bet teu bae sasauran?
Muhun. Saban urang tepang teuteup, ayeuna mah engkang teh bangun nu sungkan medar lalakon impenan. Padahal mah abdi banget hoyong terang, naha impenan nu kumaha dugi ka engkang bangun nu karobeda kitu? Lusiani. Naha saha atuh eta teh, engkang? Emh Gusti, sageuy mun eta nu kagungan jenengan teu matak lucu?
Saterasna, kantun abdi nu teras ngawagu. Saban waktos teu weleh dilimpudan liwung. Malih, ieu panon sok teras ngalimba upami pareng ningal engkang taya pisan kaberagan. Saban engkang ngalengkah sareng ngaringkang, ku abdi teu weleh ditutur-tutur diperhatoskeun. Enya, ti awit engkang lugay ti pajuaran, teras muru ka jamban, nganggo raksukan, tuang, disapatu, tug dugi ka angkatna ka kantor, ieu hate bet teras dikukuntit ku patarosan, "Naha saha atuh Lusiani teh, engkang?"
Sapertos kamari, ti kawit engkang tuang, teras nyandak tas, teras nganggo sapatu, teras ngambung kana taar abdi samemeh jung pisan angkat ka kantor, bari neuteup teh da abdi mah anteng mentangkeun patarosan, "Na kunaon engkang teh teu bae wakca?"
Engkang bet bangun ngeukeuhan ngabigeu dina jempling.
Bet batina, abdi kalah lalanjung. Neda tara mirasa, sumawonna mondok, tara bae mendak tibra. Salangkungna mah, sok teras merhatoskeun engkang nu saban kulem bangun nu ngimpenkeun bae istri nu eta. Lusiani. Lu-si-a-ni. L-u-s-i-a-n-i!
Geura ieuh, wengi ieu ge abdi mah teu tiasa mondok bae. Sanaos dipeureum-peureum, geuning panon bet kalah merenyeng hoyongeun beunta. Ti dinya teras lami naker neuteup lalangit. Cangkeul neuteup lalangit, teup bae mayun ka engkang. Neuteup lalangit deui. Neuteup pameunteu engkang deui. Kitu bae piligentos. Nanging mimindengna mah sok teras anteng neuteup leleb kana pameunteu engkang.
Tebih salebeting ati mah, abdi teh kalintang ngaraos bagja. Tiasa hirup sumanding nyarengan engkang. Emut bae mangsa kapungkur, ka engkang seueur nu sumolondo palay ditikah. Teu sakedik istri gareulis, ical di kaisin ngedalkeun tresna. Nanging naha engkang bet milih abdi? Abdi mah jalmi biasa, nya naon araheunana?
Keureut pameunteu engkang ti kapungkur dugi ka ayeuna bangun taya bentenna. Kasepna bet katingal langkung-langkung. Kantenan abdi teh bagja. Namung abdi ge banget teu tiasa nyieuhkeun rasa lewang. Sageuy upami di padamelan, ka engkang teu aya nu mikaangen? Boa seueur istri, boh nu nembrak boh nu bari malipir, ngahaja nyaketan ka engkang? Leuh, sageuy teu kitu onaman, engkang?
Ari ayeuna, ieu abdi mani geugeut ningal pameunteu engkang. Ku asa teu seubeuh-seubeuh neuteup dibarung meumeut. Engkang kulem estu tibra pisan; mani katingal bangun tingtrimna, mani katingal bangun tengtremna.
Nanging naha atuh, lami-lami mah engkang teh kalah gulinggasahan? Tina taar ngawitan kaluar cikaringet. Engkang bangun nu sesek. Sareng eta dami mani semu nu raranjugan! Teras luhlah. Lami-lami mah, engkang rumahuh bangun nu nuju ngemu bangbaluh. Leuh, eta salira dugi ka geugeubigan kitu sapertos nu nuju kaeunteupan kasieun nu langkung-langkung.
Duka nu ka sabaraha puluh kalina, engkang teh gundam deui. Nyebat jenengan Lusiani mani taya lirenna. Lusiani. Lu-si-a-ni. Emh, kacipta ku abdi ge engkang, Lusiani teh tangtos kana geulisna. Tangtos kana lucuna. Naha bet teu enggal-enggal diwanohkeun bae atuh ka abdi?
Tayohna, tina rongkah teuing engkang ngimpenkeun eta istri, bari gundam kitu teh engkang kalahka teras gugah. Duh Gusti! Ti dinya engkang lajeng mencrong seukeut kana lalangit. Leuh, tadina mah abdi teh bade teras api-api mondok, inggis katohyan ku engkang upami abdi ti tatadi nuju merhatoskeun engkang. Nanging henteu, abdi kajongjonan teuing. Geuning engkang teras malik neuteup ka abdi. Eta teuteup, duh, mani leleb kitu. Ampun engkang, hapunten abdi upami tos ngaganggu ka engkang anu nuju tingtrim kulem.
Bet engkang kalah teras bae neuteup. Abdi teu kiat upami diteuteup bae sapertos kitu mah. Lami-lami mah, panangan engkang lalaunan kalah mapay kana peupeuteuyan. Teras pok ngalahir lirih naker, "Geuning enung teu acan kulem?"
Duh Gusti! Ieu abdi kalah anteng ngawagu. Abdi teu wasa engab. Antukna mah engkang nu teras leah teu deui neuteup. Teras nyandakeun salira kana panyarandean pangkuleman. Pok waeh engkang teh naros deui lirih naker, "Na kunaon enung bangun anu teu acan kulem?"
Lahlahan abdi ngawalonan, "Tuda hoyong lami neuteup ka engkang."
Lami engkang teu sasauran deui. Kalah teras neuteup deui ka abdi. Mani karaos tumerus kana mamaras. Tangtos tina manah engkang aya pangjurung anu pohara geusan kedalkeuneun ka diri abdi. Leuh, kacipta upami engkang teras sasauran, "Enung, saleresna mah engkang teh tos lami pisan micileuk hiji istri. Kumaha timbangan enung upami engkang........"
Duh, naha bet teu kiat geuning Gusti kedah nampina?
Tapi nu pok ti engkang teh geuning, "Enung percanten kana impenan?"
Teup bae engkang ku abdi diteuteup leleb naker. Naha ngimpen naon atuh engkang teh?
"Tos meh sasasih engkang teh ngimpen bae gaduh putra," saur engkang halon pisan. Bep, ieu jajantung mani asa bade coplok.
"Da mani asa enya engkang teh tos gaduh putra, istri lucu pisan. Heug ku urang dinamian Lusiani. Eta tuda Lusi teh pedah lucu pisan. Geulisna ngala pisan ka enung. Mani bungah engkang teh, Nung. Hanjakal, eta mah ukur impenan. Mung ukur impenan," saur engkang deui teh.
Engkang teras neuteup deui mani leleb pisan. Saur engkang deui teh, "Nanging upami enung keresa sareng luntur galih, kumaha upami enjing mah urang cobian deui parioskeun ka dokter kandungan. Mani tos mangtaun-taun urang teu deui nepangan dokter?"
Bep! Teu kawawa ieu panon mani alim lesot neuteup ka engkang. Eta pameunteu deuih mani katingal langkung cahayaan kitu. Engkang teh jungjunan abdi, panutan lahir jeung batin. Numawi ku abdi teras dirangkul digalentoran. Bagja abdi teh engkang. Abdi ge da mani tos hoyong sapokpokeun ngedalkeun kabingah ati; kabingah abdi, kabingah engkang, kabingah urang duaan. Mugi kauninga ku engkang, da satemenna abdi ge tos telat meh sasasih langkung. Mangga, mangga, enjing urang parioskeun ka dokter. Muhun, tos mangalam-alam urang tara nepangan dokter, ngadon marioskeun kaayaan urang.
Leuh engkang, mani asa enya urang teh nuju ngantos si inji. Deuh, mun tea mah enya urang bakal gaduh putra, heug istri, mangga urang namian bae: L-u-s-i-a-n-i. Lusiani!***
Garokgek, Mei 2009
Carita Pondok
Ku Laili Apsari
Tadi wengi engkang tangtos ngimpen deui. Sapertos sasari, salebeting ngimpen teh engkang bangun nu kebek nyidem rusiah, nu boa matak abot kacida upami kedah dibalakakeun ka abdi.
Kawitna mah abdi teh teu kinten ewuhna. Leres, sapertos sasari, engkang kulem tibra naker. Ngageubra, mani bangun nu kacida tingtrimna. Ari hiji wengi, tilu minggu kapengker, engkang kulemna gulinggasahan. Semu luhlah sareng rumahuh. Abdi ge dugi ka lilir. Teras neuteup leleb ka engkang anu nuju gulinggasahan. Ukur neuteup, da puguh abdi teu wantun ngagugahkeun.
Kantenan, abdi teh ewuh, engkang. Sasasih katompernakeun mah engkang teh bangun nu enya nuju ngemu rusiah. Kulem sok bangun karobeda ku impenan. Naha bet henteu sasauran, balaka satarabasna nembrakkeun rusiah tea?
Kantun abdi nu sok teras rumaos, "Duh, boa enya ieu abdi nu kirang gumusti ka salira engkang?"
Dua minggu kamari mah, impenan engkang teh tangtos ngusikkeun pisan kana mamanahan. Eta bae, lintang ti gulinggasahan, engkang teh geuning dugi ka gundam. Nu banget ewuh sareng matak nerag kanggo abdi mah, engkang gundam bari teras nyebat hiji jenengan. Istri geuning, engkang, jenengan nu sok disebat ku engkang teh estu jenengan istri.
Lusiani. L-u-s-i-a-n-i. Leres, Lusiani!
Duh!
Engkang, aya ku endah eta jenengan. Kantenan, bakal sami endahna sareng pameunteu katut dedegan nu kagunganana. Naha saha eta teh, engkang?
Bet padahal, upami engkang balaka, abdi ge da moal teuing bade owel. Kahartos, tur karaos deuih, naha naon pangna engkang ngimpleng atanapi boa mikangen hiji istri? Tos kajudi ku abdi ge, engkang, manah engkang teh direumpeukan ku kakeueung anu pohara. Tuda kama'lum pisan, di bumi ukur duaan, kadua abdi. Tos bade sapuluh taun kapan urang rumah tangga. Namung Gusti Alloh teu acan keneh maparin rundayan. Sageuy engkang teu ngaraos keueung sareng ngaraos sepi?
Ayeuna engkang mikangen deui hiji istri? Sumangga teuing, abdi mah seja ngiringan. Engkang mah da puguh pameget, wenang palay midua ge, dapon laksana kagungan rundayan keur geusan neraskeun turunan.
Hih, ari engkang. Sanggem tadi ge abdi mah kantenan bade ngiringan bae upami engkang mikapalay deui ka nu sanes. Engkang kantun wakca. Sanaos sayaktosna beurat nataku, nanging kapan gurat nu janten istri mah taya daya keur geusan mungpang. Sumuhun, da sanggem tadi ge engkang mah kapan pameget; wenang kagungan maksad midua manah. Balikanan abdi, pangawak awewe, cacak nembe kereteg ge, leuh Gusti Alloh tangtos bendueunana. Mangga, insa Alloh abdi mah da bade rido.
Nanging naha atuh engkang bet teu bae sasauran?
Muhun. Saban urang tepang teuteup, ayeuna mah engkang teh bangun nu sungkan medar lalakon impenan. Padahal mah abdi banget hoyong terang, naha impenan nu kumaha dugi ka engkang bangun nu karobeda kitu? Lusiani. Naha saha atuh eta teh, engkang? Emh Gusti, sageuy mun eta nu kagungan jenengan teu matak lucu?
Saterasna, kantun abdi nu teras ngawagu. Saban waktos teu weleh dilimpudan liwung. Malih, ieu panon sok teras ngalimba upami pareng ningal engkang taya pisan kaberagan. Saban engkang ngalengkah sareng ngaringkang, ku abdi teu weleh ditutur-tutur diperhatoskeun. Enya, ti awit engkang lugay ti pajuaran, teras muru ka jamban, nganggo raksukan, tuang, disapatu, tug dugi ka angkatna ka kantor, ieu hate bet teras dikukuntit ku patarosan, "Naha saha atuh Lusiani teh, engkang?"
Sapertos kamari, ti kawit engkang tuang, teras nyandak tas, teras nganggo sapatu, teras ngambung kana taar abdi samemeh jung pisan angkat ka kantor, bari neuteup teh da abdi mah anteng mentangkeun patarosan, "Na kunaon engkang teh teu bae wakca?"
Engkang bet bangun ngeukeuhan ngabigeu dina jempling.
Bet batina, abdi kalah lalanjung. Neda tara mirasa, sumawonna mondok, tara bae mendak tibra. Salangkungna mah, sok teras merhatoskeun engkang nu saban kulem bangun nu ngimpenkeun bae istri nu eta. Lusiani. Lu-si-a-ni. L-u-s-i-a-n-i!
Geura ieuh, wengi ieu ge abdi mah teu tiasa mondok bae. Sanaos dipeureum-peureum, geuning panon bet kalah merenyeng hoyongeun beunta. Ti dinya teras lami naker neuteup lalangit. Cangkeul neuteup lalangit, teup bae mayun ka engkang. Neuteup lalangit deui. Neuteup pameunteu engkang deui. Kitu bae piligentos. Nanging mimindengna mah sok teras anteng neuteup leleb kana pameunteu engkang.
Tebih salebeting ati mah, abdi teh kalintang ngaraos bagja. Tiasa hirup sumanding nyarengan engkang. Emut bae mangsa kapungkur, ka engkang seueur nu sumolondo palay ditikah. Teu sakedik istri gareulis, ical di kaisin ngedalkeun tresna. Nanging naha engkang bet milih abdi? Abdi mah jalmi biasa, nya naon araheunana?
Keureut pameunteu engkang ti kapungkur dugi ka ayeuna bangun taya bentenna. Kasepna bet katingal langkung-langkung. Kantenan abdi teh bagja. Namung abdi ge banget teu tiasa nyieuhkeun rasa lewang. Sageuy upami di padamelan, ka engkang teu aya nu mikaangen? Boa seueur istri, boh nu nembrak boh nu bari malipir, ngahaja nyaketan ka engkang? Leuh, sageuy teu kitu onaman, engkang?
Ari ayeuna, ieu abdi mani geugeut ningal pameunteu engkang. Ku asa teu seubeuh-seubeuh neuteup dibarung meumeut. Engkang kulem estu tibra pisan; mani katingal bangun tingtrimna, mani katingal bangun tengtremna.
Nanging naha atuh, lami-lami mah engkang teh kalah gulinggasahan? Tina taar ngawitan kaluar cikaringet. Engkang bangun nu sesek. Sareng eta dami mani semu nu raranjugan! Teras luhlah. Lami-lami mah, engkang rumahuh bangun nu nuju ngemu bangbaluh. Leuh, eta salira dugi ka geugeubigan kitu sapertos nu nuju kaeunteupan kasieun nu langkung-langkung.
Duka nu ka sabaraha puluh kalina, engkang teh gundam deui. Nyebat jenengan Lusiani mani taya lirenna. Lusiani. Lu-si-a-ni. Emh, kacipta ku abdi ge engkang, Lusiani teh tangtos kana geulisna. Tangtos kana lucuna. Naha bet teu enggal-enggal diwanohkeun bae atuh ka abdi?
Tayohna, tina rongkah teuing engkang ngimpenkeun eta istri, bari gundam kitu teh engkang kalahka teras gugah. Duh Gusti! Ti dinya engkang lajeng mencrong seukeut kana lalangit. Leuh, tadina mah abdi teh bade teras api-api mondok, inggis katohyan ku engkang upami abdi ti tatadi nuju merhatoskeun engkang. Nanging henteu, abdi kajongjonan teuing. Geuning engkang teras malik neuteup ka abdi. Eta teuteup, duh, mani leleb kitu. Ampun engkang, hapunten abdi upami tos ngaganggu ka engkang anu nuju tingtrim kulem.
Bet engkang kalah teras bae neuteup. Abdi teu kiat upami diteuteup bae sapertos kitu mah. Lami-lami mah, panangan engkang lalaunan kalah mapay kana peupeuteuyan. Teras pok ngalahir lirih naker, "Geuning enung teu acan kulem?"
Duh Gusti! Ieu abdi kalah anteng ngawagu. Abdi teu wasa engab. Antukna mah engkang nu teras leah teu deui neuteup. Teras nyandakeun salira kana panyarandean pangkuleman. Pok waeh engkang teh naros deui lirih naker, "Na kunaon enung bangun anu teu acan kulem?"
Lahlahan abdi ngawalonan, "Tuda hoyong lami neuteup ka engkang."
Lami engkang teu sasauran deui. Kalah teras neuteup deui ka abdi. Mani karaos tumerus kana mamaras. Tangtos tina manah engkang aya pangjurung anu pohara geusan kedalkeuneun ka diri abdi. Leuh, kacipta upami engkang teras sasauran, "Enung, saleresna mah engkang teh tos lami pisan micileuk hiji istri. Kumaha timbangan enung upami engkang........"
Duh, naha bet teu kiat geuning Gusti kedah nampina?
Tapi nu pok ti engkang teh geuning, "Enung percanten kana impenan?"
Teup bae engkang ku abdi diteuteup leleb naker. Naha ngimpen naon atuh engkang teh?
"Tos meh sasasih engkang teh ngimpen bae gaduh putra," saur engkang halon pisan. Bep, ieu jajantung mani asa bade coplok.
"Da mani asa enya engkang teh tos gaduh putra, istri lucu pisan. Heug ku urang dinamian Lusiani. Eta tuda Lusi teh pedah lucu pisan. Geulisna ngala pisan ka enung. Mani bungah engkang teh, Nung. Hanjakal, eta mah ukur impenan. Mung ukur impenan," saur engkang deui teh.
Engkang teras neuteup deui mani leleb pisan. Saur engkang deui teh, "Nanging upami enung keresa sareng luntur galih, kumaha upami enjing mah urang cobian deui parioskeun ka dokter kandungan. Mani tos mangtaun-taun urang teu deui nepangan dokter?"
Bep! Teu kawawa ieu panon mani alim lesot neuteup ka engkang. Eta pameunteu deuih mani katingal langkung cahayaan kitu. Engkang teh jungjunan abdi, panutan lahir jeung batin. Numawi ku abdi teras dirangkul digalentoran. Bagja abdi teh engkang. Abdi ge da mani tos hoyong sapokpokeun ngedalkeun kabingah ati; kabingah abdi, kabingah engkang, kabingah urang duaan. Mugi kauninga ku engkang, da satemenna abdi ge tos telat meh sasasih langkung. Mangga, mangga, enjing urang parioskeun ka dokter. Muhun, tos mangalam-alam urang tara nepangan dokter, ngadon marioskeun kaayaan urang.
Leuh engkang, mani asa enya urang teh nuju ngantos si inji. Deuh, mun tea mah enya urang bakal gaduh putra, heug istri, mangga urang namian bae: L-u-s-i-a-n-i. Lusiani!***
Garokgek, Mei 2009
Pangkur
Carita Pondok
Ku: Asep Idjuddin
Nu ngalalana, muka beurang ku kahayang, ngintip burit ku pamikir, nunutur isuk ku suku, nyanding peuting ku hariring. Taya wates kasugemaan, salilana kasaba halabhab rasa. Seubeuh ukur neundeun reureuh, taya panutup nu tangtu. Lir nu nginum cai laut, batan seger anggur jeger, kasiksa ku kalangkang.
Nyorang nu meunang mamantes kungsi mapaesan ngimpi, disuganan anggur mengpar, diarep-arep tilelep, nu ambucuy matak uruy, horeng kalayar molelel. Tapi kapok ngan sapajodogan, panyurung nu nyurungkuy ngurud sakur tunggul huru. Estu teu bina ti kalakay, kumaha angin jeung cai. Ana mulang ngalongkewang, taya pamatri kamari. Reureundahan selang tangkal, ngulisik pedah geus busik. Sakapeung bijil kaduhung, teu lana ku pangbibitan, unggal muka unggal asak, kawas kabobodo tenjo kawas kasamaran rasa, dikucuprak mah, atah kabeh.
Sawindu nyuhun panghurun, nyundul padumukan tihul, dalapan warsa kabawa, taya daya kumawasa. Padahal unggal renghapan balatak nu ngaheroan, saincak-incak ngajagang, kari milih kumaha karep. Komo mun aya wahana, kawas ngadadak sumerah, nu diudag kasenangan nu teu lana. Hayang deui lapar deui, pabaliut jeung hanjelu mipit sesebitan ati, mipir kanyeri nu pulang anting. Sakalieun nenggak, ngalungsar kawas banusan, rumenghap bagja satapak.
Indit nyingkahan karudet, neang bagja sakedapan, murudul duhung panungtung, da lengkah sasab jajahan, mabal kana lahan angar. Padahal aya panghalang nu mo bisa ditaragal, najan sakapeung mah poho, apan umur diukur, nafas dialas, paselang gancang jeung laun, lir buludru numpuk cucuk. Naha mun nepi ka waktu, moal murungkut ku hurun? Lesot tina hiji dahan, ngait kana dahan sejen. Babakalan jiga enya, horeng atung eneh atung eneh. Katambias surat kayas. Mawa koredas bobodas rasa, ngagenclang cimata sutra. Tapi ukur ngalieuk sakeudeung, balik deui-balik deui. Teu eungeuh leumpang teh teu nepi-nepi. Padahal unggal waktu nutug kana pangbalikan, paribasa panjang umur kalangsu ku urut tutur, ray poe ray poe dicontangan ku kahayang, ku kalangkang, nu mawa bagja sakedapan. Manehna ge mindeng ceurik kalan-kalan jero ati, teu langka katembong ngembeng, tempo-tempo kasurung ku tangtung duhung, katambias ku rumasa, mindeng suda dahar suda sare, najan lain kuru cileuh kentel peujit. Tapi kapaksa ku tumarumpang, nginjeum nyawa nginjeum raga, najan teu pok ijab kabul, tapi da sidik injeuman. Hartina taya iwal, keukeuh kudu dipulangkeun. Nu ngait kana ati binarung rasa sieun tan wangenan, eta mun nginjeumna beresih ari tempo dipulangkeun kotor. Rek naon nu jadi kelah mo bisa diulah-ulah mo bisa diembang-embung, geus niba kana patokan, sakur pamulangkeun kotor nya tetep kudu diseuseuh, dina umpalan letah nu meredong. Lamun ngukur babandingan, lain bantrakeun nu wawayagon, da puguh jauh bedana. Kiwari make tangtungan, sapoe sapeuting 24 jam, dina waktu nyeuseuh injeuman, keukeuh matok sajam teh lima rebu taun.
Sacara matematis geus kajudi, mun kudu titereb 6 jam hartina tilu puluh rebu taun, padahal dina tataran normal kiwari saabad ge saratus taun, jadi panalekna sabaraha abadeun? Rek kuat kitu, bari nyandang wirang jeung kanyeri nu taya watesna? Apan moal maot deui. Da dibebaskeun tina maot, moal aya hiji oge malaikat maot nu wani nyampeurkeun, sabab tugasna geus rengse, malah apan para malaikat maot, ge milu maot. Mun nu sejen dihudangkeun ku hujan mani, malaikat maot mah jeung milyaran anak buahna teu rengrot teu usik ku hujan eta, da hujan eta mah husus keur nu boga raga, boga nyawa, boga ruh. Nya kitu hayawan jeung tutuwuhan ge moal aya nu kapangaruhan da najan dibere raga jeung nyawa, taya nu kabagean ruh.
Eta kabeh ukur dijieun catetan, henteu dijieun patokan. Kangaranan catetan tea, mindeng poho batan inget, mindeng kaliwat batan kabaca, malah tempo-tempo catetanana ge leungit. Buktina rarungsing ngabarungsinang, mun dibere inget sangkan nempo catetan. Ngadadak ngajaul jagjag semu jumago, pikeun mindingan ka-hengker-na. Ngarah teu kapiteng hengker, kapaksa sagala rujad, dan tunggul dirarud catang dirumpak. Benteng kedeplik nu geus ngipisan mah komo deui, katojos ku kuku ge tobros. Tobrosna benteng bareng jeung bijilna dajal (najan incu buyutna), tuluy ngadurukan lebah dada. Atuh mokaha heabna teh mawa sangar satungkebing langit hideung, satangkaraking jagat nirca.
"Jadi rek kuma atuh pikarepeun?" ceuk Kalangkang nu salawasna nutur-nutur.
"Ah kuma behna we, da kuring mah usik aya nu ngusikkeun, raga taya pangawasa. Komo nyawa sasampiran awak ukur sasampayan." tembalna asal calangap.
"Har pan lain ukur nyawa jeung raga, malah diinjeuman ruh sagala, otak jeung akalna, panon jeung awasna, ceuli jeung dengena, letah, kulit jeung rasana. Enteng atuh ari embung nyanghareupan balitungan mah." jawab Kalangkang beuki deukeut.
"Lain embung, da mo bisa dipondah, ngan seunggah..." cenah.
"Nya heueuh sarua we. Licik atuh, daek nyuntik embung disuntik. Kuduna geus dibalitungkeun ku sorangan, samemeh niba kana balitungan Nu Maha Adil. Moal leuwih moal kurang, saayana, saujratna. Ngan pedah geus aya papasingan. Nu kaburu nyungkur tobat, dipupus, nu ngait sagede siki sasawi, samenit, sagede siki jambu sapuluh menit, sagede siki kadongdong saparapat jam, tuluy we dumasar kana umpakan pagawean, nyanding umpakan wawales. Ngimbang tumpukan hadiah." pokna.
"Tah enya eta nu jadi seunggah teh, da rumasa teu pantes ngimbang hadiah, tapi ari nyanding wawales, teu parurun, da..." jawabna teu kebat.
"His taya ti dituna bisa ngolembar, kudu cara baheula geuning mani panggagahna, pangjagina, pangwanina, taya nu dihiding; ulama dibura, ajengan diherengan, santri dipiijid, pamarentah dibantah, kulawarga dibibira, mun aya nu kumawani ngelingan teh, malah nepi ka wani nyalahkeun Nu Kagungan, ku cara goreng sangka. Cing buktikeun, pan ceuk anjeun keneh, wani migawe, wani tanggungjawab. Batur mah ukur runtah, anjeun sorangan nu bener mah lin?" kalangkang teh nunjuk rorek.
"Heu da beda alam, beda angin, ayeuna lain baheula, baheula lain ayeuna. Piraku wates baheula dipake ayeuna, bari nu ayeuna disingkirkeun." tembalna.
"Lain kitu, tapi moal aya ayeuna mun euweuh baheula. Aya ayeuna sabab aya baheula, aya tunggak aya watang, ceuk Amanat Galunggung ge. Hartina lain nu baheula make ukuran ayeuna atawa sabalikna, tapi kalakuan baheula dihukum ayeuna make parameter nu geus ditangtukeun. Bisa parameter baheula, luyu jeung nu dipilampahna, bisa parameter ayeuna, pedah geus robah, bisa oge tunggalan dua parameter. Tapi najan kumaha wae. Titik panginditanna mah geus pasti; nu salah dihukum, nu bener dibere hadiah. Pek wae rek kukumaha ge da moal ngarobah eta kapastian." Kalangkang beuki negel.
Wirahma Kinanti nyalin jinis jadi Kidung, mengpar lana Magatru tungtungna ngucuprak Pangkur, ambek nyedek tanaga midek, kasieun geus miheulaan lumpat nyunyuntrung panggulung, lir gulang-gulang kabandang dina lilingeran kukulinciran. Hese atuh, sasab sagala nu rumengkak dipenta tanggungjawab, sagala nu dumadi diperedih panilikan, nu mibanda paripolah, teu bisa mopondah. Dina kujur jurus pangkur kudu puguh alang-ujur, kudu nungtun panuduhan, najan bisa samar kawas Tanjung Anom jeung Irawan, sadulur patutunggalan, marebutkeun bener hiji pada ngaku. Teu bina ti Jayasakti nyaba ngalalana ngitung lembur ngajajah milangan kori, lir teu puguh nu dijugjug. Mantri jero wijaksana, ciri turunan ratu rembesing kusumah tetesan andanawarih, lain menak samarangan. Ku lemah-lembut jeung handap asor, raja badog, nyuuh nyegruk taluk bari teu ditekuk. Lebah dinya kudu bener nasarupkeun, nuar janggot mah ulah ku patik, atawa ngurud tunggul ulah ku silet. Da geus puguh parantina, lain asal jeblog asa jekok. Kacida mahiwalna mun maehan reungit ku kanon, ngebdil kapal ku sumpit. Nu leuwih ruksak deui, mun niat motret dikodak ku mariem. Hartina sagala ge aya parantina, aya tempatna. Kawas nyiuk lauk ku dudukuy, bisa. Tapi keukeuh parantina mah ayakan. Tah nu sok malawading teh karereannana sok hayang gancang, asal daek asal kek, najan lain parantina, atuh mimindengna ngabulasin. Geus kitu mah, ngadat. Murang-maring meupeus-keuyang. Nu aya nu tembong, kabeh ngan salah jeung salah. Teu sadar yen sumber kasalahan sabenerna, dirina sorangan.
"Tapi kumaha atuh, Nun? Pan gurba Kurusetra geus lila muka, unggal juru geus dihias ku joprak jeung jemblongna getih. Baratayuda teh asa sakotret kayu-api, sacekes bengsin. Nyawa manusa murah-mareh. Pupuh Pangkur geus heubeul madungdung. Kabeh ngarasa bener. Ceuk babasan ge ngala nyawa manusa tilu siki mah cukup ku ucul udud sabungkus. Bari papada muslim, deuih." pokna rada nambalang.
"Enya ngarti. Najan kami ukur kalangkang nu teu mibanda rasa nanaon, tapi mibanda rengkak tina bangbalikan sinar nu mucunghul tina wujud andika. Tapi kami bisa nempo gambaran rengkak, malah sakapeung mah sok ngurung nyumurup jeung raga. Hartina naha salah mun kami mere iber, ka nu boga tur katitipan raga, batan ngaheulakeun batur?" cenah.
"Jadi maksud andika teh...?"
"Cing rampa ku rasa, naha boga keneh atawa ngancik keneh eta nu disebut nurani?"
"Nya puguh we, komo, kantenan."
"Mun kitu atuh, teu kudu milu asup kana gelaran Kurusetra, pan meureun boga pamilih, boga pamadegan, boga kahayang, boga implengan. Ulah kabawakeun buntu laku ngabagong mogok."
Huleng. Dipikir diicip-icip, dipapay dirasa-rasa, manehna manggih deui hulu iteuk palangeran, najan enya rada ipis bari can kacekel-deleg. Ngan galura jeung caliweurana panundung pangkur, asa teu pati mangaruhan. Jaregjeg ngajaran mapay lengkah kamari, memeh kasarad kabawa mijah. Kapanggih aya nu pangdenge breh tembong sagurat kalangkang najan teu hideung cara biasa, tapi ngeplak bodas suminar: opat ringkel nu geus matok, alif lam lam he. Nungtun padungdung wirahma pangkur, ngalawan nu ngaranjah lebah dada. Cag.***
Carita Pondok
Ku: Asep Idjuddin
Nu ngalalana, muka beurang ku kahayang, ngintip burit ku pamikir, nunutur isuk ku suku, nyanding peuting ku hariring. Taya wates kasugemaan, salilana kasaba halabhab rasa. Seubeuh ukur neundeun reureuh, taya panutup nu tangtu. Lir nu nginum cai laut, batan seger anggur jeger, kasiksa ku kalangkang.
Nyorang nu meunang mamantes kungsi mapaesan ngimpi, disuganan anggur mengpar, diarep-arep tilelep, nu ambucuy matak uruy, horeng kalayar molelel. Tapi kapok ngan sapajodogan, panyurung nu nyurungkuy ngurud sakur tunggul huru. Estu teu bina ti kalakay, kumaha angin jeung cai. Ana mulang ngalongkewang, taya pamatri kamari. Reureundahan selang tangkal, ngulisik pedah geus busik. Sakapeung bijil kaduhung, teu lana ku pangbibitan, unggal muka unggal asak, kawas kabobodo tenjo kawas kasamaran rasa, dikucuprak mah, atah kabeh.
Sawindu nyuhun panghurun, nyundul padumukan tihul, dalapan warsa kabawa, taya daya kumawasa. Padahal unggal renghapan balatak nu ngaheroan, saincak-incak ngajagang, kari milih kumaha karep. Komo mun aya wahana, kawas ngadadak sumerah, nu diudag kasenangan nu teu lana. Hayang deui lapar deui, pabaliut jeung hanjelu mipit sesebitan ati, mipir kanyeri nu pulang anting. Sakalieun nenggak, ngalungsar kawas banusan, rumenghap bagja satapak.
Indit nyingkahan karudet, neang bagja sakedapan, murudul duhung panungtung, da lengkah sasab jajahan, mabal kana lahan angar. Padahal aya panghalang nu mo bisa ditaragal, najan sakapeung mah poho, apan umur diukur, nafas dialas, paselang gancang jeung laun, lir buludru numpuk cucuk. Naha mun nepi ka waktu, moal murungkut ku hurun? Lesot tina hiji dahan, ngait kana dahan sejen. Babakalan jiga enya, horeng atung eneh atung eneh. Katambias surat kayas. Mawa koredas bobodas rasa, ngagenclang cimata sutra. Tapi ukur ngalieuk sakeudeung, balik deui-balik deui. Teu eungeuh leumpang teh teu nepi-nepi. Padahal unggal waktu nutug kana pangbalikan, paribasa panjang umur kalangsu ku urut tutur, ray poe ray poe dicontangan ku kahayang, ku kalangkang, nu mawa bagja sakedapan. Manehna ge mindeng ceurik kalan-kalan jero ati, teu langka katembong ngembeng, tempo-tempo kasurung ku tangtung duhung, katambias ku rumasa, mindeng suda dahar suda sare, najan lain kuru cileuh kentel peujit. Tapi kapaksa ku tumarumpang, nginjeum nyawa nginjeum raga, najan teu pok ijab kabul, tapi da sidik injeuman. Hartina taya iwal, keukeuh kudu dipulangkeun. Nu ngait kana ati binarung rasa sieun tan wangenan, eta mun nginjeumna beresih ari tempo dipulangkeun kotor. Rek naon nu jadi kelah mo bisa diulah-ulah mo bisa diembang-embung, geus niba kana patokan, sakur pamulangkeun kotor nya tetep kudu diseuseuh, dina umpalan letah nu meredong. Lamun ngukur babandingan, lain bantrakeun nu wawayagon, da puguh jauh bedana. Kiwari make tangtungan, sapoe sapeuting 24 jam, dina waktu nyeuseuh injeuman, keukeuh matok sajam teh lima rebu taun.
Sacara matematis geus kajudi, mun kudu titereb 6 jam hartina tilu puluh rebu taun, padahal dina tataran normal kiwari saabad ge saratus taun, jadi panalekna sabaraha abadeun? Rek kuat kitu, bari nyandang wirang jeung kanyeri nu taya watesna? Apan moal maot deui. Da dibebaskeun tina maot, moal aya hiji oge malaikat maot nu wani nyampeurkeun, sabab tugasna geus rengse, malah apan para malaikat maot, ge milu maot. Mun nu sejen dihudangkeun ku hujan mani, malaikat maot mah jeung milyaran anak buahna teu rengrot teu usik ku hujan eta, da hujan eta mah husus keur nu boga raga, boga nyawa, boga ruh. Nya kitu hayawan jeung tutuwuhan ge moal aya nu kapangaruhan da najan dibere raga jeung nyawa, taya nu kabagean ruh.
Eta kabeh ukur dijieun catetan, henteu dijieun patokan. Kangaranan catetan tea, mindeng poho batan inget, mindeng kaliwat batan kabaca, malah tempo-tempo catetanana ge leungit. Buktina rarungsing ngabarungsinang, mun dibere inget sangkan nempo catetan. Ngadadak ngajaul jagjag semu jumago, pikeun mindingan ka-hengker-na. Ngarah teu kapiteng hengker, kapaksa sagala rujad, dan tunggul dirarud catang dirumpak. Benteng kedeplik nu geus ngipisan mah komo deui, katojos ku kuku ge tobros. Tobrosna benteng bareng jeung bijilna dajal (najan incu buyutna), tuluy ngadurukan lebah dada. Atuh mokaha heabna teh mawa sangar satungkebing langit hideung, satangkaraking jagat nirca.
"Jadi rek kuma atuh pikarepeun?" ceuk Kalangkang nu salawasna nutur-nutur.
"Ah kuma behna we, da kuring mah usik aya nu ngusikkeun, raga taya pangawasa. Komo nyawa sasampiran awak ukur sasampayan." tembalna asal calangap.
"Har pan lain ukur nyawa jeung raga, malah diinjeuman ruh sagala, otak jeung akalna, panon jeung awasna, ceuli jeung dengena, letah, kulit jeung rasana. Enteng atuh ari embung nyanghareupan balitungan mah." jawab Kalangkang beuki deukeut.
"Lain embung, da mo bisa dipondah, ngan seunggah..." cenah.
"Nya heueuh sarua we. Licik atuh, daek nyuntik embung disuntik. Kuduna geus dibalitungkeun ku sorangan, samemeh niba kana balitungan Nu Maha Adil. Moal leuwih moal kurang, saayana, saujratna. Ngan pedah geus aya papasingan. Nu kaburu nyungkur tobat, dipupus, nu ngait sagede siki sasawi, samenit, sagede siki jambu sapuluh menit, sagede siki kadongdong saparapat jam, tuluy we dumasar kana umpakan pagawean, nyanding umpakan wawales. Ngimbang tumpukan hadiah." pokna.
"Tah enya eta nu jadi seunggah teh, da rumasa teu pantes ngimbang hadiah, tapi ari nyanding wawales, teu parurun, da..." jawabna teu kebat.
"His taya ti dituna bisa ngolembar, kudu cara baheula geuning mani panggagahna, pangjagina, pangwanina, taya nu dihiding; ulama dibura, ajengan diherengan, santri dipiijid, pamarentah dibantah, kulawarga dibibira, mun aya nu kumawani ngelingan teh, malah nepi ka wani nyalahkeun Nu Kagungan, ku cara goreng sangka. Cing buktikeun, pan ceuk anjeun keneh, wani migawe, wani tanggungjawab. Batur mah ukur runtah, anjeun sorangan nu bener mah lin?" kalangkang teh nunjuk rorek.
"Heu da beda alam, beda angin, ayeuna lain baheula, baheula lain ayeuna. Piraku wates baheula dipake ayeuna, bari nu ayeuna disingkirkeun." tembalna.
"Lain kitu, tapi moal aya ayeuna mun euweuh baheula. Aya ayeuna sabab aya baheula, aya tunggak aya watang, ceuk Amanat Galunggung ge. Hartina lain nu baheula make ukuran ayeuna atawa sabalikna, tapi kalakuan baheula dihukum ayeuna make parameter nu geus ditangtukeun. Bisa parameter baheula, luyu jeung nu dipilampahna, bisa parameter ayeuna, pedah geus robah, bisa oge tunggalan dua parameter. Tapi najan kumaha wae. Titik panginditanna mah geus pasti; nu salah dihukum, nu bener dibere hadiah. Pek wae rek kukumaha ge da moal ngarobah eta kapastian." Kalangkang beuki negel.
Wirahma Kinanti nyalin jinis jadi Kidung, mengpar lana Magatru tungtungna ngucuprak Pangkur, ambek nyedek tanaga midek, kasieun geus miheulaan lumpat nyunyuntrung panggulung, lir gulang-gulang kabandang dina lilingeran kukulinciran. Hese atuh, sasab sagala nu rumengkak dipenta tanggungjawab, sagala nu dumadi diperedih panilikan, nu mibanda paripolah, teu bisa mopondah. Dina kujur jurus pangkur kudu puguh alang-ujur, kudu nungtun panuduhan, najan bisa samar kawas Tanjung Anom jeung Irawan, sadulur patutunggalan, marebutkeun bener hiji pada ngaku. Teu bina ti Jayasakti nyaba ngalalana ngitung lembur ngajajah milangan kori, lir teu puguh nu dijugjug. Mantri jero wijaksana, ciri turunan ratu rembesing kusumah tetesan andanawarih, lain menak samarangan. Ku lemah-lembut jeung handap asor, raja badog, nyuuh nyegruk taluk bari teu ditekuk. Lebah dinya kudu bener nasarupkeun, nuar janggot mah ulah ku patik, atawa ngurud tunggul ulah ku silet. Da geus puguh parantina, lain asal jeblog asa jekok. Kacida mahiwalna mun maehan reungit ku kanon, ngebdil kapal ku sumpit. Nu leuwih ruksak deui, mun niat motret dikodak ku mariem. Hartina sagala ge aya parantina, aya tempatna. Kawas nyiuk lauk ku dudukuy, bisa. Tapi keukeuh parantina mah ayakan. Tah nu sok malawading teh karereannana sok hayang gancang, asal daek asal kek, najan lain parantina, atuh mimindengna ngabulasin. Geus kitu mah, ngadat. Murang-maring meupeus-keuyang. Nu aya nu tembong, kabeh ngan salah jeung salah. Teu sadar yen sumber kasalahan sabenerna, dirina sorangan.
"Tapi kumaha atuh, Nun? Pan gurba Kurusetra geus lila muka, unggal juru geus dihias ku joprak jeung jemblongna getih. Baratayuda teh asa sakotret kayu-api, sacekes bengsin. Nyawa manusa murah-mareh. Pupuh Pangkur geus heubeul madungdung. Kabeh ngarasa bener. Ceuk babasan ge ngala nyawa manusa tilu siki mah cukup ku ucul udud sabungkus. Bari papada muslim, deuih." pokna rada nambalang.
"Enya ngarti. Najan kami ukur kalangkang nu teu mibanda rasa nanaon, tapi mibanda rengkak tina bangbalikan sinar nu mucunghul tina wujud andika. Tapi kami bisa nempo gambaran rengkak, malah sakapeung mah sok ngurung nyumurup jeung raga. Hartina naha salah mun kami mere iber, ka nu boga tur katitipan raga, batan ngaheulakeun batur?" cenah.
"Jadi maksud andika teh...?"
"Cing rampa ku rasa, naha boga keneh atawa ngancik keneh eta nu disebut nurani?"
"Nya puguh we, komo, kantenan."
"Mun kitu atuh, teu kudu milu asup kana gelaran Kurusetra, pan meureun boga pamilih, boga pamadegan, boga kahayang, boga implengan. Ulah kabawakeun buntu laku ngabagong mogok."
Huleng. Dipikir diicip-icip, dipapay dirasa-rasa, manehna manggih deui hulu iteuk palangeran, najan enya rada ipis bari can kacekel-deleg. Ngan galura jeung caliweurana panundung pangkur, asa teu pati mangaruhan. Jaregjeg ngajaran mapay lengkah kamari, memeh kasarad kabawa mijah. Kapanggih aya nu pangdenge breh tembong sagurat kalangkang najan teu hideung cara biasa, tapi ngeplak bodas suminar: opat ringkel nu geus matok, alif lam lam he. Nungtun padungdung wirahma pangkur, ngalawan nu ngaranjah lebah dada. Cag.***
Kembang Sirna
Carita Pondok
Ku Ihung
Peuting nu nyiliwuri. Combrek gaang katincak. Lar, lalay, katangar mawa samagaha kana pirang-pirang hateup lalangse. Duh, mana bentang nu sok capetang ngitung bulan. Duh, mana panutan nu sok ngitung ibun dina tungtung panon harepan.
"Kadaluarsa atuh Neng. Tos teu jaman, mojang nungguan bujang. Ka dieu geura, eta hate cuang geberan ku kingkilaban."
Alim ah, wios carinakdak ku cucuk rangganak. Wios raheut meungkeut pageuh sabudeureun madhab. Seja dilana kalangkang sampayan manah. Reunceum rarancang jeung manehna. Tos patali pakait ati. Neng mah percanten, da jangjina seja ngajak nyaba mapayan galengan mega. Tuh, ka ditu. Kana umpalan buleud-buleudna.
"Bohong ta teh Neng. Buaya darat. Akon-akon nu rek nyeuseup kembang mangkak."
Nu bohong mah beja. Ngahaja sangkan rentag nyaliara. Pedah angin sok malidkeun katumbiri? Panyana kitu, Neng teh, saha? Neng mah sanes warna nu dikumpulkeun panon poe tina hujan. Sanes, Kulan.
"Itu geura..."
Geura ku Neng cuang buktoskeun:
Nu di kulon, supados tompokkeun. Nu di wetan, pangbejakeun. Nu di kaler, pangeceskeun. Nu di kidul, gancang weruhkeun. Neng nyambat ti kaanggangan, Tina seeng, lelenyepan.
"Mana? Moal kateja. Da nu nyaba geus boga warangka anyar!"
Nu nyaba nyandak kapalay. Nyandak pepereni nu dilaer tina amis reumis janari. Kamari. Basa nyangsang kecap jeung ikrar. Duriat duaan, ngajurung laku. Pan Bapa ngahaja ngadoja.
"Buktikeun Jang, bulan hareup urang ala. Silihmudalkeun katompernakeun, geura rapal panyangcang. Keun, sareatna mah, cukup ku hayam salaksa, emas sakintal karat, duit sagepokan kanjut kundang."
"Puguh Neng, puguh eta kasalahanna. Saha jalma nu teu direweg ku dunya. Apal geus beurat beunghar, kalan-kalan mojang lembur, dalah wanoja kota moal burung tinekanan. Atuh, di kota tea, sasat nu ngagelebur, ting rarindat ti unggal juru. Kari mentang ku eusi pesak, tingserendel nu nyampeur ngigel."
Mangga teh teuing, Kulan. Nu hurung na biwir tangtung. Nu rancung dihuru hirup sorangan. Bade diipis-ipis iman, bade dibedas-bedas pangajak setan, da lengkah mah panjang ku karang mulangna. Ku golodog tetenggerna. Da kalangsu, ngajaul tetep ka indung subuh, da sasab mah tetep muntang ka bapa beurang.
Saha indungna?
Beuteung reuma, nu ngageubra ti bubudak. Pucuk antanan nu diramedan ku panangan kiwa. Lahang nu nyorodotkeun tuhur. Sandekala nu dicenahkeun, sok ngarawu mangsa sareupna. Neng, nu heman ngarencangan manehna mupu lampeni-lampeni kolot. Saha bapana?
Cadas teuas nu nangtawing dipake nyayang cangkakak. Rangrang-rangrang garing tikebon jero. Oray welang nu nyamberan obor. Laleueur susukan. Neng, nu tara panasbaran, mun manehna hehegak dumeh talang bareulah ku hawa katiga.
"Lah, Neng, nu kitu mah ngalices atuh ku saangseu seungit parpum ge. Nyodo jeung puringkak calana pungsat. Sagilek nu kitu mah."
Henteu ah. Seungit keneh batu walungan nu lalukutan. Nu muringkak mah, sora hatong ti kajauhan. Neng jeung manehna lulumpatan di tegalan. Muter-muter kolecer tina tamiang. Manehna ngesang, digeberan daun waru.
Hihid aing kabuyutan. Ubar cape kapanasaran. Keun angin ngahiukan. Kana kesang maruragan.
"Mun enya mah meureun geus cunduk...."
Teu acan mangsana. Nu anggang keur maratkeun panasaran. Di mana mulang nyandak ibar buntelaneun. Diguar payuneun Neng. Didadar siga dalang muka lalakon. Beubeunangan, bagikeuneun. Keur nu peryogi mujarab tina ajimat pangalaman.
"Bakal mawa, hayam salaksana?"
Hayam mah pan seueur di lembur. Da di dayeuh mah nu dipiara ukur sorana. Ukur siih jeung jawerna. Palebah kongkorongok tina ngempur lampu neon, nu dipandar rumasana. Ngahudang singray katunduhan. Nyecep bayeungyang lelembutanana. Emut ka tampianana. Ka lemah cai, pangulinanana. Ka Neng, nu sabar nyawang jajalanan datangna. Kana sasawer galindeng pancuran nu sok diroris talang saatna.
"Bakal mawa, emas sakintal karat?"
Bakal. Emas teh pan paniatanana. Niat ngamuarakeun bagja hirupna. Cukang lantaran katerangna. Nu dipahing, ulah salah panincakan. Ulah lolong paningalna.
"Mun kitu kanyataanana?"
Teu manggapulia. Da jalmi mah karuhun pitrahna. Aya beurang jeung peutingna. Aya pudun jeung tanjakan. Aya mijih jeung halodo, apanan.
"Kumaha atuh?"
Kumaha soteh muka tulak jaga geto. Pipinding mangsa jurig nyiliwuri, mangsa setan mindarupa.
"Bakal mawa, duit sagepokan kanjut kundang?"
Duit mah daun babadotan. Neng jeung manehna sok resep anjang-anjangan. Neng, minangka nu ngawarungna. Manehna minangka nu ngagaleuhna. Pami tos laas kana bosenna, babadotan dipalid-palidkeun ka susukan, "Parahu kuring nepi ka laut. Parahu kuring ulah tilelep..."
"Ari eta nu datang, saha?"
Nu rentang-rentang ukur kalangkang. Nu ngabelegbeg ti kaanggangan mah, kasono-katineung.
"Ari eta nu ngadeukeutan buruan, saha?"
Panyileukan. Matak beuheung sosonggeteun. Ditelek-telek, ukur gayabag kararas. Palangsiang, meunang dodoja kabina-bina.
"Eta nu uluksalam!"
Dadanguan nu kasoran. Nu leeh ku harupat mangsa. Sanes, sanes manehna. Suantenna mana beurat-beurat teuing, kawas nu aya dipinding, moal kitu kaselek ku peurah jaman.
"Geura waler, Neng."
Alim ah. Sanes ieu nu diantos."
"Nya saha?"
Manehna!
"Saha."
Nu mapat jangji mangkukna. Moal gadag-supata. Moal ngabolay ngudar catang. Pamohalan ngundeur pucuk teu yuni. Nganyenyeri hate.
"Teu nganyenyeri. Da memang kitu manusa mah. Pan aya pudun jeung tanjakan, sanes?"
...
"Naha bet cacandakan, nya Neng. Murangkalih nu diakod, sareng istri nu rancunit; nu pipi dipulas beureum, nu buukna layung jagong, nu seungitna nyambuangkeun kesang tiis."
...
"Neng, naha kalah nangis. Geura waler eta salamna. Hawatos itu murangkalihna katirisan. Hawatos carangkeuleun..."
Jempe. Moal galideur deuleu. Sok loba jalma aral tiheula. Panungtungna kuciwa. Antukna hanjakal, nalikung saumur hirup. Mentegeg kabawa ka liang makam.
Boa saha, eta mah. Boa ukur panguji ka Neng...
"Mudah-mudahan, atuh nya, Neng."
Manehna teu boga rumasa. Cedo ukur tempat nyangsangna kebul beurang jeung peuting. Beungeut rata, teu legok ku sawangan, balitungan, ku ugeran.
Mana jangji teh. Ukur ngabuis tina letah, cara lalab. Teu uyahan ngan mayakpakkeun harepan, diuntun sapanjang kecap. Diwawaas susumbar, sumpah Pangeran, sagala.
Nu kitu terahing ati. Panyanggah pamuntangan. Ubar tineung. Areuy cecekelan, mangsa tisoledat, kecap, lengkah. Panangtayungan umur. Rangkuleun mangsa tuur ngeleper, mangsa sirah jangar dihileudan hawa sangar.
Nu kitu nya?
"Ih Neng, ulah waka capetang nyebatan nu teu kedah disebatkeun. Anggur ge waler heula salamna. Tepangan ka ditu. Hanas kalbu tos kaduruk ku silalatu. Hanas manah tos karerab seuseureud engang. Manahoreng sanes manehna. Manahoreng ukur tamu nu ngadon nyiruruk kapeutingan. Ukur jalmi, nu sami, aya dina lalampahan."
Moal. Salam mah keur jalma bener. Moal dimurah-mareh ka nu murah. Teu ngaboga harga, martabat, kapercayaan.
Kajeun pegat tikorona. Kajeun ngajorowok mapakan mega. Kajeun jumerit salaput langit, sora minuhan sakuriling bungking; moal dijawab. Pamustungan.
Ieu dada saak. Raheut. Getih ngagolak kapeurih. Asa disebitan sakabeh hinis. Gudawang. Ngabayabah.
Nyeri. Saketi cucuk nuncleb jantung. Moal aya pameperna.
"Napsu mah moal aya tungtungna, Neng. Nganteur-nganteur panasbaran mah moal raat ku ukur nahan ambekan. Teu sae Neng. Sanes kitu mojang panyangga bulan mah. Mojang rancunit ku wirahma kasabaran. Nu pageuh nyepeng pengkuh kawijaksanaan itungan.
Sina ge, manehna sadar. Ukur Neng, wanoja beulahan raga. Irongan sadaya bujang. Nu mandang lampah ku tabeat riak-riakna talaga. Cai talaga nu meper hareudang, hanaang. Cai talaga tempat kokojayan soang bodas. Cai talaga nu wening. Herang ngagenyas, ngeunteungkeun mata kahirupan.
Talaga nu mayakpak satungtung panyawang. Ting gurilap; nga-inten berlian, ngaemas sinangling."
Lamun kitu, naha ngadon datang ka dieu. Mawa saha? Rek mapanas nu teu dosa? Naon salah tong bebewara.
"Aya seja, nu sanes kadinya panginten Neng? Matakna tepangan. Meh kanyata, naon nu saleresna. Bilih salah kaprah, salah paham. Boa itu manggul sajabaning maksad nu ku urang teu kaitung. Boa itu nangeuy carita nu tos ninggang wanci didadar, diguar, payuneun sarerea.
Sok tepangan Neng. Susut cai socana. Tegerkeun hatena. Giligkeun: yen urang wanoja nu teu barangasan. Nu panceg dina ugeran. Teu geusan harupateun.
Tepangan Neng. Tuh karunya; nu diakodna ngarenghik ceurik, katirisan sigana mah. Tuh kalah duanana ngaharuleng.
Sok. Papatkeun jampe kahade-budina."
***
Lalangse maluguran. Kembang-kembang mangkak. Nyambuang seungit peuting. Lalaunan samagaha nyingray. Sora cakcak. Sora angin mulangkeun jirim ti panyabaan.
Bray panto muka. Ting karetip sorot mata dihaling ku halis. Silih teuteup, jauh antebna ngaliwatan nu katampa ku mata kasar; kana ati, kana balitungan lalampahan mangtaun-taun ka tukang. Lalakon hirup. Lalakon para dalang, nu ngigelkeun wayang-wayangna.
Simpe deui. Gaang katincak dina lebah-lebah dada. Tuluy nyurungkuy semu: handaru ratug jajantung.
"Engkang, eta teh?"
"Leres. Ieu pun bojo; nepangkeun."
Sirna.
Carita Pondok
Ku Ihung
Peuting nu nyiliwuri. Combrek gaang katincak. Lar, lalay, katangar mawa samagaha kana pirang-pirang hateup lalangse. Duh, mana bentang nu sok capetang ngitung bulan. Duh, mana panutan nu sok ngitung ibun dina tungtung panon harepan.
"Kadaluarsa atuh Neng. Tos teu jaman, mojang nungguan bujang. Ka dieu geura, eta hate cuang geberan ku kingkilaban."
Alim ah, wios carinakdak ku cucuk rangganak. Wios raheut meungkeut pageuh sabudeureun madhab. Seja dilana kalangkang sampayan manah. Reunceum rarancang jeung manehna. Tos patali pakait ati. Neng mah percanten, da jangjina seja ngajak nyaba mapayan galengan mega. Tuh, ka ditu. Kana umpalan buleud-buleudna.
"Bohong ta teh Neng. Buaya darat. Akon-akon nu rek nyeuseup kembang mangkak."
Nu bohong mah beja. Ngahaja sangkan rentag nyaliara. Pedah angin sok malidkeun katumbiri? Panyana kitu, Neng teh, saha? Neng mah sanes warna nu dikumpulkeun panon poe tina hujan. Sanes, Kulan.
"Itu geura..."
Geura ku Neng cuang buktoskeun:
Nu di kulon, supados tompokkeun. Nu di wetan, pangbejakeun. Nu di kaler, pangeceskeun. Nu di kidul, gancang weruhkeun. Neng nyambat ti kaanggangan, Tina seeng, lelenyepan.
"Mana? Moal kateja. Da nu nyaba geus boga warangka anyar!"
Nu nyaba nyandak kapalay. Nyandak pepereni nu dilaer tina amis reumis janari. Kamari. Basa nyangsang kecap jeung ikrar. Duriat duaan, ngajurung laku. Pan Bapa ngahaja ngadoja.
"Buktikeun Jang, bulan hareup urang ala. Silihmudalkeun katompernakeun, geura rapal panyangcang. Keun, sareatna mah, cukup ku hayam salaksa, emas sakintal karat, duit sagepokan kanjut kundang."
"Puguh Neng, puguh eta kasalahanna. Saha jalma nu teu direweg ku dunya. Apal geus beurat beunghar, kalan-kalan mojang lembur, dalah wanoja kota moal burung tinekanan. Atuh, di kota tea, sasat nu ngagelebur, ting rarindat ti unggal juru. Kari mentang ku eusi pesak, tingserendel nu nyampeur ngigel."
Mangga teh teuing, Kulan. Nu hurung na biwir tangtung. Nu rancung dihuru hirup sorangan. Bade diipis-ipis iman, bade dibedas-bedas pangajak setan, da lengkah mah panjang ku karang mulangna. Ku golodog tetenggerna. Da kalangsu, ngajaul tetep ka indung subuh, da sasab mah tetep muntang ka bapa beurang.
Saha indungna?
Beuteung reuma, nu ngageubra ti bubudak. Pucuk antanan nu diramedan ku panangan kiwa. Lahang nu nyorodotkeun tuhur. Sandekala nu dicenahkeun, sok ngarawu mangsa sareupna. Neng, nu heman ngarencangan manehna mupu lampeni-lampeni kolot. Saha bapana?
Cadas teuas nu nangtawing dipake nyayang cangkakak. Rangrang-rangrang garing tikebon jero. Oray welang nu nyamberan obor. Laleueur susukan. Neng, nu tara panasbaran, mun manehna hehegak dumeh talang bareulah ku hawa katiga.
"Lah, Neng, nu kitu mah ngalices atuh ku saangseu seungit parpum ge. Nyodo jeung puringkak calana pungsat. Sagilek nu kitu mah."
Henteu ah. Seungit keneh batu walungan nu lalukutan. Nu muringkak mah, sora hatong ti kajauhan. Neng jeung manehna lulumpatan di tegalan. Muter-muter kolecer tina tamiang. Manehna ngesang, digeberan daun waru.
Hihid aing kabuyutan. Ubar cape kapanasaran. Keun angin ngahiukan. Kana kesang maruragan.
"Mun enya mah meureun geus cunduk...."
Teu acan mangsana. Nu anggang keur maratkeun panasaran. Di mana mulang nyandak ibar buntelaneun. Diguar payuneun Neng. Didadar siga dalang muka lalakon. Beubeunangan, bagikeuneun. Keur nu peryogi mujarab tina ajimat pangalaman.
"Bakal mawa, hayam salaksana?"
Hayam mah pan seueur di lembur. Da di dayeuh mah nu dipiara ukur sorana. Ukur siih jeung jawerna. Palebah kongkorongok tina ngempur lampu neon, nu dipandar rumasana. Ngahudang singray katunduhan. Nyecep bayeungyang lelembutanana. Emut ka tampianana. Ka lemah cai, pangulinanana. Ka Neng, nu sabar nyawang jajalanan datangna. Kana sasawer galindeng pancuran nu sok diroris talang saatna.
"Bakal mawa, emas sakintal karat?"
Bakal. Emas teh pan paniatanana. Niat ngamuarakeun bagja hirupna. Cukang lantaran katerangna. Nu dipahing, ulah salah panincakan. Ulah lolong paningalna.
"Mun kitu kanyataanana?"
Teu manggapulia. Da jalmi mah karuhun pitrahna. Aya beurang jeung peutingna. Aya pudun jeung tanjakan. Aya mijih jeung halodo, apanan.
"Kumaha atuh?"
Kumaha soteh muka tulak jaga geto. Pipinding mangsa jurig nyiliwuri, mangsa setan mindarupa.
"Bakal mawa, duit sagepokan kanjut kundang?"
Duit mah daun babadotan. Neng jeung manehna sok resep anjang-anjangan. Neng, minangka nu ngawarungna. Manehna minangka nu ngagaleuhna. Pami tos laas kana bosenna, babadotan dipalid-palidkeun ka susukan, "Parahu kuring nepi ka laut. Parahu kuring ulah tilelep..."
"Ari eta nu datang, saha?"
Nu rentang-rentang ukur kalangkang. Nu ngabelegbeg ti kaanggangan mah, kasono-katineung.
"Ari eta nu ngadeukeutan buruan, saha?"
Panyileukan. Matak beuheung sosonggeteun. Ditelek-telek, ukur gayabag kararas. Palangsiang, meunang dodoja kabina-bina.
"Eta nu uluksalam!"
Dadanguan nu kasoran. Nu leeh ku harupat mangsa. Sanes, sanes manehna. Suantenna mana beurat-beurat teuing, kawas nu aya dipinding, moal kitu kaselek ku peurah jaman.
"Geura waler, Neng."
Alim ah. Sanes ieu nu diantos."
"Nya saha?"
Manehna!
"Saha."
Nu mapat jangji mangkukna. Moal gadag-supata. Moal ngabolay ngudar catang. Pamohalan ngundeur pucuk teu yuni. Nganyenyeri hate.
"Teu nganyenyeri. Da memang kitu manusa mah. Pan aya pudun jeung tanjakan, sanes?"
...
"Naha bet cacandakan, nya Neng. Murangkalih nu diakod, sareng istri nu rancunit; nu pipi dipulas beureum, nu buukna layung jagong, nu seungitna nyambuangkeun kesang tiis."
...
"Neng, naha kalah nangis. Geura waler eta salamna. Hawatos itu murangkalihna katirisan. Hawatos carangkeuleun..."
Jempe. Moal galideur deuleu. Sok loba jalma aral tiheula. Panungtungna kuciwa. Antukna hanjakal, nalikung saumur hirup. Mentegeg kabawa ka liang makam.
Boa saha, eta mah. Boa ukur panguji ka Neng...
"Mudah-mudahan, atuh nya, Neng."
Manehna teu boga rumasa. Cedo ukur tempat nyangsangna kebul beurang jeung peuting. Beungeut rata, teu legok ku sawangan, balitungan, ku ugeran.
Mana jangji teh. Ukur ngabuis tina letah, cara lalab. Teu uyahan ngan mayakpakkeun harepan, diuntun sapanjang kecap. Diwawaas susumbar, sumpah Pangeran, sagala.
Nu kitu terahing ati. Panyanggah pamuntangan. Ubar tineung. Areuy cecekelan, mangsa tisoledat, kecap, lengkah. Panangtayungan umur. Rangkuleun mangsa tuur ngeleper, mangsa sirah jangar dihileudan hawa sangar.
Nu kitu nya?
"Ih Neng, ulah waka capetang nyebatan nu teu kedah disebatkeun. Anggur ge waler heula salamna. Tepangan ka ditu. Hanas kalbu tos kaduruk ku silalatu. Hanas manah tos karerab seuseureud engang. Manahoreng sanes manehna. Manahoreng ukur tamu nu ngadon nyiruruk kapeutingan. Ukur jalmi, nu sami, aya dina lalampahan."
Moal. Salam mah keur jalma bener. Moal dimurah-mareh ka nu murah. Teu ngaboga harga, martabat, kapercayaan.
Kajeun pegat tikorona. Kajeun ngajorowok mapakan mega. Kajeun jumerit salaput langit, sora minuhan sakuriling bungking; moal dijawab. Pamustungan.
Ieu dada saak. Raheut. Getih ngagolak kapeurih. Asa disebitan sakabeh hinis. Gudawang. Ngabayabah.
Nyeri. Saketi cucuk nuncleb jantung. Moal aya pameperna.
"Napsu mah moal aya tungtungna, Neng. Nganteur-nganteur panasbaran mah moal raat ku ukur nahan ambekan. Teu sae Neng. Sanes kitu mojang panyangga bulan mah. Mojang rancunit ku wirahma kasabaran. Nu pageuh nyepeng pengkuh kawijaksanaan itungan.
Sina ge, manehna sadar. Ukur Neng, wanoja beulahan raga. Irongan sadaya bujang. Nu mandang lampah ku tabeat riak-riakna talaga. Cai talaga nu meper hareudang, hanaang. Cai talaga tempat kokojayan soang bodas. Cai talaga nu wening. Herang ngagenyas, ngeunteungkeun mata kahirupan.
Talaga nu mayakpak satungtung panyawang. Ting gurilap; nga-inten berlian, ngaemas sinangling."
Lamun kitu, naha ngadon datang ka dieu. Mawa saha? Rek mapanas nu teu dosa? Naon salah tong bebewara.
"Aya seja, nu sanes kadinya panginten Neng? Matakna tepangan. Meh kanyata, naon nu saleresna. Bilih salah kaprah, salah paham. Boa itu manggul sajabaning maksad nu ku urang teu kaitung. Boa itu nangeuy carita nu tos ninggang wanci didadar, diguar, payuneun sarerea.
Sok tepangan Neng. Susut cai socana. Tegerkeun hatena. Giligkeun: yen urang wanoja nu teu barangasan. Nu panceg dina ugeran. Teu geusan harupateun.
Tepangan Neng. Tuh karunya; nu diakodna ngarenghik ceurik, katirisan sigana mah. Tuh kalah duanana ngaharuleng.
Sok. Papatkeun jampe kahade-budina."
***
Lalangse maluguran. Kembang-kembang mangkak. Nyambuang seungit peuting. Lalaunan samagaha nyingray. Sora cakcak. Sora angin mulangkeun jirim ti panyabaan.
Bray panto muka. Ting karetip sorot mata dihaling ku halis. Silih teuteup, jauh antebna ngaliwatan nu katampa ku mata kasar; kana ati, kana balitungan lalampahan mangtaun-taun ka tukang. Lalakon hirup. Lalakon para dalang, nu ngigelkeun wayang-wayangna.
Simpe deui. Gaang katincak dina lebah-lebah dada. Tuluy nyurungkuy semu: handaru ratug jajantung.
"Engkang, eta teh?"
"Leres. Ieu pun bojo; nepangkeun."
Sirna.
Kuring Neuteup Bulan
Carita Pondok
Ku: Ena Rs.
KURING diuk dina sisi teras. Panto imah ngahaja dikemplongkeun. Kuring anteng neuteup bulan nu karek ngurumuy ti tukangeun mega. Peuting geus meh tabuh dua belas. Tapi kuring masih anteng ngumbar lamunan. Inget ka Cici. Pamajikan kuring. Nu ayeuna geus taya dikieuna. Ninggalkeun kuring. Sorangan...
Sugan dina bulan aya kalangkang Cici. Nembongan. Kajeun najan sajorelat...
Hhhhh...
Cici mah, tangtu di alam kalanggengan teh keur ngahenang-ngahening. Meunang pangbagea nu hade ti Gusti Alloh. Sabab salila hirup, anjeun mah geus mapay jalan nu pinuh ku cahaya karidoan Anjeunna. Jalan nu pikabitaeun. Jalan nu nuju ka sawarga. Malah sakapeung mah kuring ngarasa sirik. Sirik ka anjeun. Enya, sirik... lantaran kuring mah teu bisa kawas anjeun....
Ci, bagian nu pangbagjana dina hirup kuring mah, nya salila hirup rumah tangga jeung anjeun. Bagjaaa teh. Kuring asa jadi jalma panguntungna saalam dunya euweuh nu nandingan. Meunangkeun anjeun nu nya geulis, nya soleh. Salila hirup jeung anjeun kuring asa jadi raja. Teu weleh diladenan sagala kahayang. Anjeun mah Ci, enyaan jadi istri nu babakti ka salaki. Satia. Tuhu. Nyugemakeun. Emh, naha aya deui istri nu kawas anjeun, Ci? Asana moal manggihan deui.... Anjeun ukur hiji-hijina. Taya deui. Moal aya nu sejenna deui. Teuing mun pedah kuring mah beak bogoh ka anjeun teh....
Dua taun ka tukang basa anjeun mimiti sok ngangluh teu kaop cape sok tuluy eungap, sugan teh moal jadi awal dicabutna kabagjaan hirup kuring. Sugan mah eungap biasa we.... Inget harita teh... anjeun katarajang eungap deui.
"Tapi, A, ieu mah sanes eungap asma da. Ieu mah dada teh asa aya nu ngaheumpikan. Napas ge asa teu laluasa..." ceuk Cici harita. "Ari asma mah eungapna sok di dieu..." bari nyabak beuheungna, "Ari ieu mah di dieu!" bari nyabak handapeun dadana.
"Naha ku naon, nya?" cek kuring rada reuwas. "Moal kitu keur ngandung mah?"
"Ah, sanes, A. piraku da di-KB..." cek Cici.
"Saha nu terang kabobolan... bongan Cici sok segut teuing..." cek kuring ngaheureuyan.
"Ih, saha nu segut? Aa pan nu segut mah..." Cici ngadilak, mesem, lucu katempona. "Ongkoh piraku ari ngandung eungap kieu mah..."
Enya, nya. Piraku. Asa tara kitu. Kuring ngahuleng. Tuluy neuteup beungeut Cici nu tembong keur ngararasakeun panyakitna. Napasna ge atra. Kadenge. Jiga nu cape. Ngan tarikanana pondok. Hhhh. Hhhh. Hhhh. Hhhh. Buukna ku kuring diusapan. Heman... Emh, Cici!
"Hayu, cuang ka dokter!" cek kuring bari cengkat. Hariwnag. "Ulah diantep, bisi kumaonam..."
Poe eta kuring nganteur Cici ka dokter. Sanggeus dipariksa, diagnosa teh: jantung! Gusti, Cici boga panyakit jantung! Kuring ngajenghok. Reuwas lain dikieuna. Mun tea mah kungsi dibentar gelap tengah poe ereng-erengan, nya kitu perasaan kuring harita... Najan kahariwang ngeunaan panyakit Cici ti tadi ge asa beuki gede wae, tapi teu nyangka lamun panyakit jantung mah... Teu nyangka sacongo buuk ge. Teu! Sugan teh panyakit enteng we.
Erep obat ti dokter eta, masih karasa, ngahaja Cici dibawa ka dokter sejen. Neangan second opinion maksudna mah. Bisi dokter nu ti heula salah diagnosa. Masing dokter ge da sarua manusa. Bisa salah. Tur sabenerna eta nu dipiharep ku kuring. Muga-muga we salah diagnosa. Lain kasakit jantung.... Tapi hasilna sarua. Jantung. Duh, Gusti! Bari tina roman dokterna bisa kabaca, panyakit Cici teh kawilang parna. Moal hade diubaran. Moal hade dicageurkeun. Ukur nganti-nganti kana takdir ti Gusti Alloh...
"Nya, entos, A... meureun tos takdir Cici ieu mah..." cek Cici. Sadrah. Sadrah pisan. Narima eta cocoba kalayan ihlas. Ihlas pisan. Teu tembong alum atawa sedih. Teu katingali ngeclakkeun cimata. Duka mun tukangeun kuring mah. Nyumput. Sangkan teu katempoeun ku kuring. Estu teger. Ludeung.
Kalah kuring nu gering pikirna mah. Kahariwang kana kasehatan Cici teu weleh napel na pikiran jeung hate kuring. Rarasaan teh teu pernah sirna. Kabawa ka mana-mana. Jadi bangbaluh nu pohara beuratna. Kalah sering hulang-huleng. Ngalamun. Nyawang nu teu puguh. Cus-cos. Ka mana wae. Mun sadar: ngarenjag bari istigfar. Astagfirulloh...
Tapi enya, dina kaayaan kieu mah, kanyaah jeung asih kuring ka Cici ge asa leuwih nikel... Asa leuwih nyaah. Asa leuwih hayang nyenangkeun. Asa leuwih hayang ngabagjakeun. Asa leuwih... ah, sagalana keur Cici... Asal panyakitna bisa cageur...
Karunya Cici. Kuring mimiti ngagentenan pagawean Cici di imah. Sasapu, ngepel, kadang masak. Ngahaja sok dipiheulaan. Karunya bisi capeeun, terus katarajang eungap deui. Kajeun kuring jadi leuwih repot, nu penting Cici ulah katarajang deui.... Sok teu tega nempona. Mun bisa mah eta panyakit teh dipindahkeun. Kana awak kuring. Kajeun kuring nu ngaganti. Ulah Cici.
Sok ngarakacak mun Cici geus kaserang eungap deui teh. Ngalelempreh bari peureum. Beungeutna pias. Biwirna ngeleter. Tapi Cici mah... emh, Cici, Cici... dina kondisi kitu anjeun tara poho ka Gusti Alloh. Ngagerendeng istigfar.... Leungeunna sok nyekel ka kuring. Buukna diusapan ku kuring. Bari reumbay ku cimata eta teh kurnig mah... Teu kuat. Najan kuring teh lalaki.
"Naha Aa tadi nangis?" cek Cici lamun geus leler deui. "Cici ge nu teu damangna teu nangis... Aa mah cengeng, ih!"
Kuring nyerengeh, era. Teu nembal. Rumasa diri teh hengker. Cengeng. Rumasa, Ci!
"Nyaah ka Cici, nya?"
"Atuh puguh, Ci!" cek kuring bari nyium pipina.
"Sieun Cici maot, nya?"
Kuring molotot. Najan enya eta kasieun teh nyangkaruk na diri kuring, tapi bararaid teuing kudu dikedalkeun. Malah sering dibangbalerkeun. Dianggap hal nu mustahil kajadian ayeuna-ayeuna. Kumaha teuing mun Cici... Gusti, teuing kumaha hirup kuring mun Cici... Gusti... Hirup kuring jiga beurang nu mimiti nyanghareupan peuting. Reup-reupan. Heg peutingna teh nu taya bulan. Taya bentang. Poek. Mongkleng.
Tapi Cici kalah seuri.
"Ah, da sadayana oge bakal maot, A. Cici, Aa, batur, hiji waktu mah bakal maot. Naha kedah sedih?" omongna teu riuk-riuk. Yen maot teh bakal misahkeun kuring jeung Cici. Keur salilana. Moal tepung deui. Moal babarengan deui.
Kuring kalah reumbay ku cimata deui. Cici ngusapan buuk kuring.
"Aa ulah sedih! Cici mah teu sieun ku maot ieuh... lamun Cici ngagugulung kasedih ku pimaoteun lantaran ieu kasakit, iraha atuh Cici bakal gaduh pibekeleun keur di alam jaga?" sora Cici mani leuleuy. Kawas nu keur mapatahan.
Kuring nginghak. Teu kedal kecap naon-naon. Tapi inghak eta teh sarebu basa nu aya na hate kuring. Basa kamelang. Basa kasieun. Basa kanalangsa. Basa kadeudeuh. Pacampur. Ngan hese dikedalkeunana.
"Cek Cici mah lamun urang mikiran pimaoteun, nu kudu dilakonan mah ngeusian kahirupan ieu sahade-hadena. Nyaketkeun diri ka Gusti Alloh. Ibadah. Ngadamel kahadean ka sasama. Ambih aya pibekeleun. Ulah sedih. Kanggo naon sedih? Moal aya pahalana sedih mah, A. kapan Aa kungsi nyarios, naon nu kajadian ka urang teh eta hal nu panghadena mungguhing Gusti Alloh..." cek Cici deui. Jiga nu ngupah-ngapeh kuring. Ngupahan. Sangkan ulah sedih. Ulah ceurik.
Tapi kuring teu bisa. Angger sedih. Kuring beuki nginghak. Hayang gagauk sabenerna mah. Ngan era. Kuring nyuuh dina lahunanana.
"Barina oge can puguh Cici tereh maot ku ieu panyakit. Saha nu terang ditepangkeun jeung tambana. Saha nu terang Cici tiasa damang deui. Saha nu terang boa Aa nu ti payun maot..." cek Cici deui sanggeus simpe sakedapan.
Mun bisa mah enya Ci, kajeun kuring nu tiheula maot. Ulah Cici heula. Rido kuring mah. Ambih Cici bisa ngambah kahirupan nu leuwih bagja. Kajeun teuing mun kuring maot tiheula, Cici boga salaki deui. Kajeun, Ci.
"Urang ngadunga wae ka Gusti Alloh, muga Cici tiasa sehat deui. Ari harepan mah Cici ge teu pernah pareum..." Cici ngaharewos. "Aa percaya sanes kana kakuatan dunga?"
Kuring nyusutan cimata. Tanggah. Neuteup beungeutna. Cici tembong imut. Kuring unggeuk. Najan teu yakin. Naha bisa ngarobah takdir? Bisa soteh ngarobah nasib. Ari takdir? Ari pimaoteun, pati?
Hirup Cici teu robah. Angger gawe. Angger ngaladenan kuring kalayan ihlas. Angger ngaping budak nu karek hiji-hijina, Si Ade. Angger sok ka pangajian. Angger tatamba. Sumanget hirupna tetep ngagedur. Beda deui jeung kuring nu asa beuki tikusruk kana tempat nu heurin balas mikiran panyakit pamajikan. Najan Cici terus ngingetan kuring. Ngageuing. Mepelingan.
Beuki dieu panyakit Cici beuki parna wae. Tatamba mah tatamba. Ngan taya hasilna. Tug nepika hiji waktu... Cici ninggalkeun di rumah sakit. Nepi kana takdirna. Bleng poek kahirupan kuring harita. Kasedihan nu ngukuntit nepi kana puncakna. Kahariwang jeung kasieun nu nyangkaruk na diri kuring, harita ngabukti. Cici dipundut ku Nu Kagungan. Ningali beungeutna bangun nu ihlas. Tingtrim. Aya imut nu teu leungit dina biwirna nu geus kaku....
Pileuleuyan, Ci... Mun bisa mah kuring nuturkeun. Kungsi kapikir hayang nelasan maneh. Tapi tangtu Cici moal rido mun kuring kitu.
Ti harita kahirupan kuring teh amparan kasedihan. Umplung-amplang. Asa moal manggih tungtung. Nyorangan. Simpe. Iwal hiji nu jadi kagumbiraan teh... Si Ade. Ieu mustika titinggal Cici. Tapi mun nempo Si Ade keur ulin nyorangan, malah tambah kasedihan teh. Budak nu can hideng teh geus kaleungitan indungna. Ade, Ade... Yeuh, tingali, Ci, anak urang... Muga we diwaris sipat anjeun nu sabar, teu pernah pegat harepan. Ngagedur sumanget hirupna... Muga nya, Ci. Dungakeun we ku Cici ti kalanggengan.
"Pa..."
Kuring ngarenjag. Lamunan peuray. Teu kanyahoan Si Ade geus nangtung gigireun. Gigisik.
"Eh, sayang, ka dieu. Ku naon gugah?" cek kuring bari ngalahun Si Ade.
"Sieun, Pa." tembalna.
"Sieun naon? Pan aya Bapa di dieu..."
"Sieun Bapa teu aya. Kawas Mamah... bongan bapa teu sare caket Ade..."
Kuring nangkeup Si Ade. Hhhh, "Moal atuh, De. Pan Bapa aya di dieu. Reup sare deui..." budak sina sare dina lahunan. Kuring can ngarasa tunduh. Hoream keneh rek ka kamer teh. Di ditu ge sok kalah ngaherang. Ngalamun inget ka Cici.
Kuring neuteup bulan deui. Angger ngangkleung di langit nu lega. Sababaraha mega ipis tembong tingarudat. Bulan geus mimiti lingsir. Hawa karasa tiis. Sora mobil nu liwat di jalan gede kadenge tingdarius. Jempling deui.
Hhh, Ci, kuring ayeuna mah inget kana ucapan anjeun, basa keur di rumah sakit. Cici kawas nu geus ngarasa malakal maot bakal tereh neang. "Mun hoyong sasarengan jeung Cici, Aa kudu tetep hirup dina jalan Gusti Alloh. Aa kudu emut kana maot, tapi nu kudu dilakonan mah Aa gaduh kahirupan nu dipikarido ku Gusti Alloh..."
Emh, enya, Ci. Kuring kudu ninggalkeun ieu kasedihan. Kuring hayang tepung deui jeung Cici. Engke di aherat. Cici mah tangtu di sawarga. Kuring ge kudu bisa asup ka sawarga. Da mun dina kahirupan ieu kuring tisukruk kana jalan nu teu dipikarido ku Gusti Alloh, kuring bakal asup naraka. Tangtu kuring moal tepung deui jeung Cici. Moal bisa babarengan deui.
Kuring neuteup bulan deui. Sugan aya kalangkang Cici. Sugan ngolebat. ***
Lembur Simpe, Nov 08
Carita Pondok
Ku: Ena Rs.
KURING diuk dina sisi teras. Panto imah ngahaja dikemplongkeun. Kuring anteng neuteup bulan nu karek ngurumuy ti tukangeun mega. Peuting geus meh tabuh dua belas. Tapi kuring masih anteng ngumbar lamunan. Inget ka Cici. Pamajikan kuring. Nu ayeuna geus taya dikieuna. Ninggalkeun kuring. Sorangan...
Sugan dina bulan aya kalangkang Cici. Nembongan. Kajeun najan sajorelat...
Hhhhh...
Cici mah, tangtu di alam kalanggengan teh keur ngahenang-ngahening. Meunang pangbagea nu hade ti Gusti Alloh. Sabab salila hirup, anjeun mah geus mapay jalan nu pinuh ku cahaya karidoan Anjeunna. Jalan nu pikabitaeun. Jalan nu nuju ka sawarga. Malah sakapeung mah kuring ngarasa sirik. Sirik ka anjeun. Enya, sirik... lantaran kuring mah teu bisa kawas anjeun....
Ci, bagian nu pangbagjana dina hirup kuring mah, nya salila hirup rumah tangga jeung anjeun. Bagjaaa teh. Kuring asa jadi jalma panguntungna saalam dunya euweuh nu nandingan. Meunangkeun anjeun nu nya geulis, nya soleh. Salila hirup jeung anjeun kuring asa jadi raja. Teu weleh diladenan sagala kahayang. Anjeun mah Ci, enyaan jadi istri nu babakti ka salaki. Satia. Tuhu. Nyugemakeun. Emh, naha aya deui istri nu kawas anjeun, Ci? Asana moal manggihan deui.... Anjeun ukur hiji-hijina. Taya deui. Moal aya nu sejenna deui. Teuing mun pedah kuring mah beak bogoh ka anjeun teh....
Dua taun ka tukang basa anjeun mimiti sok ngangluh teu kaop cape sok tuluy eungap, sugan teh moal jadi awal dicabutna kabagjaan hirup kuring. Sugan mah eungap biasa we.... Inget harita teh... anjeun katarajang eungap deui.
"Tapi, A, ieu mah sanes eungap asma da. Ieu mah dada teh asa aya nu ngaheumpikan. Napas ge asa teu laluasa..." ceuk Cici harita. "Ari asma mah eungapna sok di dieu..." bari nyabak beuheungna, "Ari ieu mah di dieu!" bari nyabak handapeun dadana.
"Naha ku naon, nya?" cek kuring rada reuwas. "Moal kitu keur ngandung mah?"
"Ah, sanes, A. piraku da di-KB..." cek Cici.
"Saha nu terang kabobolan... bongan Cici sok segut teuing..." cek kuring ngaheureuyan.
"Ih, saha nu segut? Aa pan nu segut mah..." Cici ngadilak, mesem, lucu katempona. "Ongkoh piraku ari ngandung eungap kieu mah..."
Enya, nya. Piraku. Asa tara kitu. Kuring ngahuleng. Tuluy neuteup beungeut Cici nu tembong keur ngararasakeun panyakitna. Napasna ge atra. Kadenge. Jiga nu cape. Ngan tarikanana pondok. Hhhh. Hhhh. Hhhh. Hhhh. Buukna ku kuring diusapan. Heman... Emh, Cici!
"Hayu, cuang ka dokter!" cek kuring bari cengkat. Hariwnag. "Ulah diantep, bisi kumaonam..."
Poe eta kuring nganteur Cici ka dokter. Sanggeus dipariksa, diagnosa teh: jantung! Gusti, Cici boga panyakit jantung! Kuring ngajenghok. Reuwas lain dikieuna. Mun tea mah kungsi dibentar gelap tengah poe ereng-erengan, nya kitu perasaan kuring harita... Najan kahariwang ngeunaan panyakit Cici ti tadi ge asa beuki gede wae, tapi teu nyangka lamun panyakit jantung mah... Teu nyangka sacongo buuk ge. Teu! Sugan teh panyakit enteng we.
Erep obat ti dokter eta, masih karasa, ngahaja Cici dibawa ka dokter sejen. Neangan second opinion maksudna mah. Bisi dokter nu ti heula salah diagnosa. Masing dokter ge da sarua manusa. Bisa salah. Tur sabenerna eta nu dipiharep ku kuring. Muga-muga we salah diagnosa. Lain kasakit jantung.... Tapi hasilna sarua. Jantung. Duh, Gusti! Bari tina roman dokterna bisa kabaca, panyakit Cici teh kawilang parna. Moal hade diubaran. Moal hade dicageurkeun. Ukur nganti-nganti kana takdir ti Gusti Alloh...
"Nya, entos, A... meureun tos takdir Cici ieu mah..." cek Cici. Sadrah. Sadrah pisan. Narima eta cocoba kalayan ihlas. Ihlas pisan. Teu tembong alum atawa sedih. Teu katingali ngeclakkeun cimata. Duka mun tukangeun kuring mah. Nyumput. Sangkan teu katempoeun ku kuring. Estu teger. Ludeung.
Kalah kuring nu gering pikirna mah. Kahariwang kana kasehatan Cici teu weleh napel na pikiran jeung hate kuring. Rarasaan teh teu pernah sirna. Kabawa ka mana-mana. Jadi bangbaluh nu pohara beuratna. Kalah sering hulang-huleng. Ngalamun. Nyawang nu teu puguh. Cus-cos. Ka mana wae. Mun sadar: ngarenjag bari istigfar. Astagfirulloh...
Tapi enya, dina kaayaan kieu mah, kanyaah jeung asih kuring ka Cici ge asa leuwih nikel... Asa leuwih nyaah. Asa leuwih hayang nyenangkeun. Asa leuwih hayang ngabagjakeun. Asa leuwih... ah, sagalana keur Cici... Asal panyakitna bisa cageur...
Karunya Cici. Kuring mimiti ngagentenan pagawean Cici di imah. Sasapu, ngepel, kadang masak. Ngahaja sok dipiheulaan. Karunya bisi capeeun, terus katarajang eungap deui. Kajeun kuring jadi leuwih repot, nu penting Cici ulah katarajang deui.... Sok teu tega nempona. Mun bisa mah eta panyakit teh dipindahkeun. Kana awak kuring. Kajeun kuring nu ngaganti. Ulah Cici.
Sok ngarakacak mun Cici geus kaserang eungap deui teh. Ngalelempreh bari peureum. Beungeutna pias. Biwirna ngeleter. Tapi Cici mah... emh, Cici, Cici... dina kondisi kitu anjeun tara poho ka Gusti Alloh. Ngagerendeng istigfar.... Leungeunna sok nyekel ka kuring. Buukna diusapan ku kuring. Bari reumbay ku cimata eta teh kurnig mah... Teu kuat. Najan kuring teh lalaki.
"Naha Aa tadi nangis?" cek Cici lamun geus leler deui. "Cici ge nu teu damangna teu nangis... Aa mah cengeng, ih!"
Kuring nyerengeh, era. Teu nembal. Rumasa diri teh hengker. Cengeng. Rumasa, Ci!
"Nyaah ka Cici, nya?"
"Atuh puguh, Ci!" cek kuring bari nyium pipina.
"Sieun Cici maot, nya?"
Kuring molotot. Najan enya eta kasieun teh nyangkaruk na diri kuring, tapi bararaid teuing kudu dikedalkeun. Malah sering dibangbalerkeun. Dianggap hal nu mustahil kajadian ayeuna-ayeuna. Kumaha teuing mun Cici... Gusti, teuing kumaha hirup kuring mun Cici... Gusti... Hirup kuring jiga beurang nu mimiti nyanghareupan peuting. Reup-reupan. Heg peutingna teh nu taya bulan. Taya bentang. Poek. Mongkleng.
Tapi Cici kalah seuri.
"Ah, da sadayana oge bakal maot, A. Cici, Aa, batur, hiji waktu mah bakal maot. Naha kedah sedih?" omongna teu riuk-riuk. Yen maot teh bakal misahkeun kuring jeung Cici. Keur salilana. Moal tepung deui. Moal babarengan deui.
Kuring kalah reumbay ku cimata deui. Cici ngusapan buuk kuring.
"Aa ulah sedih! Cici mah teu sieun ku maot ieuh... lamun Cici ngagugulung kasedih ku pimaoteun lantaran ieu kasakit, iraha atuh Cici bakal gaduh pibekeleun keur di alam jaga?" sora Cici mani leuleuy. Kawas nu keur mapatahan.
Kuring nginghak. Teu kedal kecap naon-naon. Tapi inghak eta teh sarebu basa nu aya na hate kuring. Basa kamelang. Basa kasieun. Basa kanalangsa. Basa kadeudeuh. Pacampur. Ngan hese dikedalkeunana.
"Cek Cici mah lamun urang mikiran pimaoteun, nu kudu dilakonan mah ngeusian kahirupan ieu sahade-hadena. Nyaketkeun diri ka Gusti Alloh. Ibadah. Ngadamel kahadean ka sasama. Ambih aya pibekeleun. Ulah sedih. Kanggo naon sedih? Moal aya pahalana sedih mah, A. kapan Aa kungsi nyarios, naon nu kajadian ka urang teh eta hal nu panghadena mungguhing Gusti Alloh..." cek Cici deui. Jiga nu ngupah-ngapeh kuring. Ngupahan. Sangkan ulah sedih. Ulah ceurik.
Tapi kuring teu bisa. Angger sedih. Kuring beuki nginghak. Hayang gagauk sabenerna mah. Ngan era. Kuring nyuuh dina lahunanana.
"Barina oge can puguh Cici tereh maot ku ieu panyakit. Saha nu terang ditepangkeun jeung tambana. Saha nu terang Cici tiasa damang deui. Saha nu terang boa Aa nu ti payun maot..." cek Cici deui sanggeus simpe sakedapan.
Mun bisa mah enya Ci, kajeun kuring nu tiheula maot. Ulah Cici heula. Rido kuring mah. Ambih Cici bisa ngambah kahirupan nu leuwih bagja. Kajeun teuing mun kuring maot tiheula, Cici boga salaki deui. Kajeun, Ci.
"Urang ngadunga wae ka Gusti Alloh, muga Cici tiasa sehat deui. Ari harepan mah Cici ge teu pernah pareum..." Cici ngaharewos. "Aa percaya sanes kana kakuatan dunga?"
Kuring nyusutan cimata. Tanggah. Neuteup beungeutna. Cici tembong imut. Kuring unggeuk. Najan teu yakin. Naha bisa ngarobah takdir? Bisa soteh ngarobah nasib. Ari takdir? Ari pimaoteun, pati?
Hirup Cici teu robah. Angger gawe. Angger ngaladenan kuring kalayan ihlas. Angger ngaping budak nu karek hiji-hijina, Si Ade. Angger sok ka pangajian. Angger tatamba. Sumanget hirupna tetep ngagedur. Beda deui jeung kuring nu asa beuki tikusruk kana tempat nu heurin balas mikiran panyakit pamajikan. Najan Cici terus ngingetan kuring. Ngageuing. Mepelingan.
Beuki dieu panyakit Cici beuki parna wae. Tatamba mah tatamba. Ngan taya hasilna. Tug nepika hiji waktu... Cici ninggalkeun di rumah sakit. Nepi kana takdirna. Bleng poek kahirupan kuring harita. Kasedihan nu ngukuntit nepi kana puncakna. Kahariwang jeung kasieun nu nyangkaruk na diri kuring, harita ngabukti. Cici dipundut ku Nu Kagungan. Ningali beungeutna bangun nu ihlas. Tingtrim. Aya imut nu teu leungit dina biwirna nu geus kaku....
Pileuleuyan, Ci... Mun bisa mah kuring nuturkeun. Kungsi kapikir hayang nelasan maneh. Tapi tangtu Cici moal rido mun kuring kitu.
Ti harita kahirupan kuring teh amparan kasedihan. Umplung-amplang. Asa moal manggih tungtung. Nyorangan. Simpe. Iwal hiji nu jadi kagumbiraan teh... Si Ade. Ieu mustika titinggal Cici. Tapi mun nempo Si Ade keur ulin nyorangan, malah tambah kasedihan teh. Budak nu can hideng teh geus kaleungitan indungna. Ade, Ade... Yeuh, tingali, Ci, anak urang... Muga we diwaris sipat anjeun nu sabar, teu pernah pegat harepan. Ngagedur sumanget hirupna... Muga nya, Ci. Dungakeun we ku Cici ti kalanggengan.
"Pa..."
Kuring ngarenjag. Lamunan peuray. Teu kanyahoan Si Ade geus nangtung gigireun. Gigisik.
"Eh, sayang, ka dieu. Ku naon gugah?" cek kuring bari ngalahun Si Ade.
"Sieun, Pa." tembalna.
"Sieun naon? Pan aya Bapa di dieu..."
"Sieun Bapa teu aya. Kawas Mamah... bongan bapa teu sare caket Ade..."
Kuring nangkeup Si Ade. Hhhh, "Moal atuh, De. Pan Bapa aya di dieu. Reup sare deui..." budak sina sare dina lahunan. Kuring can ngarasa tunduh. Hoream keneh rek ka kamer teh. Di ditu ge sok kalah ngaherang. Ngalamun inget ka Cici.
Kuring neuteup bulan deui. Angger ngangkleung di langit nu lega. Sababaraha mega ipis tembong tingarudat. Bulan geus mimiti lingsir. Hawa karasa tiis. Sora mobil nu liwat di jalan gede kadenge tingdarius. Jempling deui.
Hhh, Ci, kuring ayeuna mah inget kana ucapan anjeun, basa keur di rumah sakit. Cici kawas nu geus ngarasa malakal maot bakal tereh neang. "Mun hoyong sasarengan jeung Cici, Aa kudu tetep hirup dina jalan Gusti Alloh. Aa kudu emut kana maot, tapi nu kudu dilakonan mah Aa gaduh kahirupan nu dipikarido ku Gusti Alloh..."
Emh, enya, Ci. Kuring kudu ninggalkeun ieu kasedihan. Kuring hayang tepung deui jeung Cici. Engke di aherat. Cici mah tangtu di sawarga. Kuring ge kudu bisa asup ka sawarga. Da mun dina kahirupan ieu kuring tisukruk kana jalan nu teu dipikarido ku Gusti Alloh, kuring bakal asup naraka. Tangtu kuring moal tepung deui jeung Cici. Moal bisa babarengan deui.
Kuring neuteup bulan deui. Sugan aya kalangkang Cici. Sugan ngolebat. ***
Lembur Simpe, Nov 08
Selasa, 09 Februari 2010
Purnama Peuting Katiga
Carita Pondok
Ku Toni Lesmana
Sora jam salendro ti jero imah heubeul pulas bodas, nu sawareh jandelana ngaremplong keneh, ngelentrung salapan kali. Nyalabarkeun halimpu lalampahan waktu. Ngahontal pakarangan. Jam salapan peuting. Peuting katiga. Tengah taun.
Bulan ngaringkang ti beulah wetan, nepungan angkrek pulas bungur nu mangkak lebah juru pakarangan. Aya wanoja dina korsi, handapeun kiceup bentang, handapeun langit anu bangun nabeuh gending nyinglar ulas-ulas mega. Handapeun lenglang nu ngahaleuang. Wanoja ngaderes angin nyecep. Nyeuseup nu lawung. Cahaya jeung sambuang. Kalimah bulan mugurkeun ngungun angkrek bungur, pulas nu ngadadak ngawihkeun dalingding tembang kasmaran lebah peuting katiga.
Wanoja ngarasakeun aya nu milu mangkak lebah jero dadana. Najan teu surti kana basa nu keur lumangsung harita. Rea ungkara jeung wirahma nu teu mibanda sora. Aya nu sosonoan. Silih hontal. Ngahontal rohang-rohang simpe lebah hatena. Aya nu usik jadi igel lebah urat-urat getihna. Ah, mun manehna geus cunduk meureun bakal rea kalimah ngarongheap nepikeun harti saban nu usik. Wanoja gumerentes sorangan.
Wanoja ngarenghap. Namperkeun renghap bulan, renghap angkrek. Nyorangan.
Sinta. Wanoja tea. Buukna nu galing laun katebak angin, lir daun sapakarangan. Siga gugupay. Gugupay ka nu rek jol nedunan jangji anu kungsi kalisankeun. Kitu pisan. Nyorangan di pakarangan. Nganti nu lawas miang. Miang mawa mangpirang harepan, neundeun katineung anu laun-laun rosa jadi kahariwang. Nganti Manehna. Manehna anu nu baris mulang tengah taun ayeuna. Saukur saregang kalimah, anu lima taun katukang dipasrahkeun ku manehna, anu ngagariskeun jirim wanci nu kudu dianti. Sinta nganti pinasti. Peuting ieu. Tina menit kana menit. Moal boa saban detikna oge. Tina detik kana detikna asa anggang. Ngangkleung. Lir meuntasan sagara anu motah.
Sinta ngusap pangdiukan kosong gigireunana. Dina korsi ieu pisan. Korsi anu diajangkeun duaneun. Sinta jeung Manehna salawasna mulan mun pareng bulan purnama. Madungdengkeun kasakten cahaya anu tohaga ngaruntuhkeun wewesen mongkleng. Kalan-kalan ngararampa gumiwang langit, mapandekeun jeung ngemprayna dada sewang-sewang.
Mulang. Mulang. Mulang kana panineungan. Hiji peuting nu sejen. Peuting katiga nu sejen. Lima taun katukang. Nya harita pisan manehna neuteup ku teuteup anu lian ti sasari. Teuteup anu sejen. Anteb. Museur. Tapi geuning kalah ngalahirkeun kelemeng leuweung keueung. Tangkal-tangkal anu rarembet dak dumadak ngolebat jeung halimunna anu mupus saban rarambu, mupus saban jalan. Sakedapan purnama gumeleter. Cahaya paregat tuluy muguran jadi sirung di manana, ngungun pulas bungur.
Mimitina tina korsi. Teuteup eta kiwari bet asa ningker sabudeureun. Jadi teuteup anu leuwih sejen dina implengan. Aheng. Asa nyalingker dina pucuk tihang bandera, anu tambang pangerekna bangun katirisan misono kelebet . Ngintip tina saban daun samoja. Ngeteyep sapanjang pager.
Ah, isarah kalan-kalan sakadar isarah, Sinta mapalerkeun geter anu teu kabaca rusiahna. Tuluy ngimpleng-ngimpleng nu baris ngarongheap lebah panto pager. Meneran dinya pisan. Handapeun neon jalan. Manehna biasana ngajanteng heula. Meungkeut buuk panjangna. Nyekeskeun korek api, nyeungeut roko. Roko bodas. Mentol. Satutasna tilu kali nyerebungkeun haseup, nyurungkeun panto beusi. Sora nu ngageret manjang. Manehna ngalengkah. Kaos hideungna. Calana levisna. Ransel biruna. Tara ka mamana deui. Lempeng muru korsi ieu. Korsi nu kiwari karampa haneut. Lir haneut awak manehna. Peuting ieu mah. Geus diniatan mun geus katenjo rentang-rentang ringkangna manehna, Sinta arek mapag kaluar. Mangnyeungeutkeun rokona. Mangmukaeun panto pager. Arek dikaleng muru korsi. Arek nembongkeun kasono.
Paduduaan. Ukur paduduaan. Silih lawungkeun kalangkang nu dipaparinkeun ku bulan. Saban purnama. Mun paduduaan, Sinta apal, Manehna bakal ngamimitian murak ringkang nu kajuringkangkeun sabulan campleng. Sorana semu gumeleter bangun anu nyidem usum tiris. Haseup rokona nu langgeng nyerebung muput saban kekecapan. Tuluy ngalelebah naon anu keur diguntrengkeun daun kana daun. Ngimpleng-ngimpleng nu diharewoskeun angin. Saeusi pakarangan sok tuluy diwawaas caritana sewang-sewang. Cenah mah tihang bandera miceuceub tangkal samoja. Ari daun migeugeut taneuh. Bet kawas carita anu ngagambarkeun kahirupan. Tara bosen ngabandungan nu tuluy ngamalirkeun gerentes. Ti purnama ka purnama. Manehna salawasna ngasongkeun dunya nu anyar keur Sinta, ngasongkeun sagara jeung parahuna. Balayar. Lalayaran sapanjang peuting, sapanjang purnama..
"Sinta, Bulan tara jalir kana jangjina. Ngan mega kalan-kalan wangkedang memeh usumna." kitu cek manehna dina geter sora anu sejen. Dina hiji peuting anu sejen tea. Dina teuteupna anu sejen.
Lima taun. Manehna ngiles. Musna. Taya iber atawa beja, estuning simpe. Da kitu carek duanana. Sinta ukur mulasara saban geter anu namper ku jempling. Api-api jempling, saestuna kasono motah ngajaul jadi pucuk-pucuk guligah nu ngaduruk kalbuna. Saban purnama sapanjang lima taun. Sinta ukur nepungan korsi nu molongpong. Dadana asa gorowong. Asa aya ajag nu nu ngagorogotan rohang-rohang dada. Tuluy babaung sapanjang waktu.
Sinta nyirian wanci ku angkrek pulas bungur. Sakadar nandaan mangsa. Satutasna manehna miang. Apan Sinta tuluy dikawinkeun ku kolotna. Kawas carita Siti Nurbaya. Dijodokeun. Teu kungsi amprok heula. Langsung pruk jatukrami. Sakadar tuhu ka sepuh. Taya bogoh atawa geugeut. Estuning taya geter. Teu burung geuning lungsur-langsar rumah tanggana. Kalan-kalan Sinta sok ngahelas mun nyanghareupan salakina. Enya. Salakina teu apaleun nu dipihukumna satemena ukur nyanghareupkeun beungeut. Sedeng atina apan salawasna mungkir ka Manehna. Asa jadi jelema hianat. Ucap jeung lampah ka salakina, pasalia jeung hate. Tapi apan cinta teu bisa dipaksakeun. Najan kitu, Sinta beuki tapis nyumputkeun nu nyangkaruk. Ngayonan anu mikanyaah. Najan kabagjaan ukur semu. Kahirupan lumangsung lir amis jeung maduna. Malah apan geus batian. Nenden. Geus dua taun Sinta jadi indung.
Salakina geus apaleun mun meneran purnama, Sinta sok menta mulang ka imah indungna. Geus rupa-rupa alesan. Najan salakina tara tatanya oge, tara tetelepek. Sinta ngarasa alesan perlu sangkan salakina ngarasa dihargaan, teu asa disapirakeun.
Ukur Indungna anu sok rada rewel mimitina mah. Dina taun-taun munggaran kawin kituna teh. Ari kadieukeuna mah bangun anu geus biasa. Tara owel. Paling menta incuna, Nenden, dibawa. Atuh jadi kawas ritual bulanan tungtungna mah, mulang ka imah indungna teh. Saban bulan purnama salakina leungiteun Sinta. Keur Sinta bulan purnama ukur keur manehna. Taya nu lian.
"Tos wengi, Neng. Mending di lebet geura. Urang tutup-tutupkeun nya. Nembe aya telpon ti ramana Nenden." saurang wanoja tengah tuwuh. Ngarongheap. Neuteup nu anteng di juru pakarangan. Bet aya kolebat mangkarunyakeun mangsa aya nu mere isarah ku gideug anu laun. Gideug anu lebet ku katineung. Mugurkeun carita nu langgeng nganti lalakon. Gideug nu matak ngarengkog lengkah nu ngadeukeutan.
"Bilih lebet angin, Bibi mah. Mani nyecep kieu." Bibi ngarapetkeun baju haneutna. Tuluy nyacampah angin.
"Antep we, Sumi. Kawas teu apal kana adatna. Pangmikeunkeun jeket anggur. Moal ngolesed bisi budakna hayang dipepende oge." sora nu mairan ti jero imah. Indung Sinta.
Bi Sumi ngojengkang deui ka jero. Teu lila geus mawa jeket. Pek diasongkeun ka Sinta. Sinta nampanan. Jeket disimpen dina lahunan.
"Euleuh, mani ngebrak kieu."
Bi Sumi tanggah. Bulan buleud. Belenong semu perak. Bentang-bentang kumariceup. Tingburicak.
"Asa emut nuju alit di lembur, Neng. Ngabungbang. Arameng sareng kalangkang di buruan. Tetembangan saruka bungah. Ah, ayeuna kari hirup dina panineungan. Panineungan mah ukur panineungan. Kabagjaan anu moal kasorang deui. Janten rus-ras ieu teh."
Sinta mencrong Bi Sumi anu keur tatanggahan bari nangkeup harigu. Bi Sumi teh anu ngasuh Sinta ti bubudak. Nyaah jeung bela alahbatan ka anak sorangan. Ukur Bi Sumi nu apal kajadian Sinta jeung Manehna. Ukur Bi Sumi anu surti pangna angkrek bungur salawasna aya di juru pakarangan.
"Lima taun, Bi. Korsi ieu taya nu ngeusian." Sinta ngagerendeng. Jeket ayeuna mah ditatangkeup. Bi Sumi kalah anteng api-api teu ngadenge anu hayang dipairan. Geus lawas hayang ngingetan Sinta, anu teuleum dina carita katineung. Bi Sumi kawas anu ngawahan. Antara panineungan sorangan, jeung kalakuan Sinta anu cek pangrasana mah micinta anu teu samistina. Bi Sumi hayang Sinta buleud ngambah rumah tangga. Ngubur mangsalawas.
"Lima taun, Bibi. Asa karek kamari. Asa geus ratusan taun. Ayeuna bakal cunduk. Tingali kembang mani mangkak kitu, Bi. Bungur siga anggur." Sinta malikan deui ngeunaan waktu. Geus lain rusiah jang Bi Sumi mah. Taya rusiah anu disumputkeun.
"Bongan kalah ngangantos anu teu karuhan, nu liwat mah, Eneng, keun sina ngaliwat. Keur naon ngangantos, misono anu teu kudu dipisono. Apan Eneng tos sadrah dipasrahkeun ka nu milari. Kembang, Neng, masrahkeun diri kana seungit, warna mah mung pupulasan. Apan kucubung oge bungur." cek Bi Sumi bari ngareret.
"Purnama ayeuna manehna bakal nedunan janjina, Bi. Bakal ngeusian korsi ieu deui." Sinta rada kerung ngadenge ucapan Bi Sumi anu kawas nganaha-naha. Padahal salila ieu Bi Sumi tara ieuh baranggeureuh.
"Cek, Bibi mah. Teu aya gunana. Jarak sareng waktu sok ngarobih jalmi, Neng. Mudah-mudahan atuh Eneng ge tiasa robih."
"Ari Bibi..." Sinta mencrong seukeut. Bi Sumi bet ngaraheutan hatena. "Nganganti lima taun. Nganganti kabagjaan. Pamohalan arek ngagilir."
Bi Sumi malik neuteup nu mencrong. Teuteup deudeuh. Kagok asong pikirna. Teu hayang nejo Sinta mulang deui kana lalampahan mangsa lawas. Teu narima. Apan Bi Sumi oge anu milu mangaruhan indungna Sinta, lima taun katukang, sangkan gagancangan ngajodokeun sarta ngawinkeun Sinta. Malah mah api-api nyarita katitipan saur ku bapana Sinta nu harita gering parna. Pajar hayang nenjo Sinta lakirabi memeh nepi kana waktuna.
"Purnama ieu saksina, Bi. Asih anu nu pangasihna. Moal jalir kana pasini. Moal hianat kana rasa. Manehna bakal datang deui cara baheula. Di dieu, di korsi ieu. Carita nu pegat bakal tatan-tatan lumampah deui." Sinta miceun beungeut kana bulan nu beuki luhur. Ningali teuteup Bi Sumi keur Sinta kalah ngaliarkeun deui teuteup nu aheng. Rabeng. Lain teuteup lebah peuting nu sejen tea. Ieu mah aheng jeung seukeut badis matapeso.
"Purnama, Neng. Jang Bibi. Asa nembrak keneh lalakon puluhan taun kapengker. Nuju ngabungbang sarukabungah. Namina oge di lembur. Purnama teh diantos pisan. Ngabungbang janten impian. Samemehna sarerea ngarereka naon anu bakal dilampahkeun handapeun bulan. Hiji purnama, harita pisan, Bibi keur tetembangan. Jol sora pestol tingjaledor. Teu kantos lami aya beja, bapa Bibi tiwas. Na atuh, breg teh gorombolan ngaraksuk lembur. Duka gorombolan duka tentara. Duka lamun garong. Bibi mah teu terang. Nu terang mah, harita sadaya bubar katawuran. Imah-imah diduruk. Bibi anu keur tetembangan kalah ngahuhuleng. Tuluy ceurik. Tagiwur. Ningali imah Bibi ngabebela. Indung Bibi oge teu kapuluk. Purnama ngaduruk sagalana, Neng. Purnama sakadar purnama. " Bi Sumi laju ngaheruk. Laun ngawih Kembang Tanjung.
"Bibi mah ngarang!" Sinta rada tegeg. Najan kitu Sinta apal Bi Sumi can kungsi bohong. Ngan teu narima lamun purnama jadi isarah sedih, atawa tumpurna hirup jeung harepan. Tumpurna cinta. Keur Sinta purnama hartina Manehna. Taya nu lain.
Bi Sumi humariring. Ngalengis sorangan. Ngalengis keur dirina. Ngalengis keur Sinta. Taya deui kalimah anu bisa dikamalirkeun jang ngageuing Sinta.
"Cek Bibi mah, cekap Nenden janten korban Eneng ngeukeuweuk cinta nu sanes samistina. Apan Eneng harita ngahaja masihan nami eta ka putra Eneng. Naon lepatna pami kanyaah ditamplokeun ka Nenden." Bi Sumi mungkas obrolan, sabada aya nu nyalukan ti jero imah.
" Bibi....!" Sinta nyereng. Jep jempe. Baeud lain bobohongan.
Bi Sumi nuluykeun humariring bari ngalengkah lungse ka jero imah.
Sinta. Bulan. Angkrek bungur. Langit tambah ngebrak. Pakarangan lir kalang sambuang jeung cahaya. Marakbak.
Laun aya mobil sedan ngarongheap. Eureun meneran panto pager.
Sinta curinghak. Gentak cengkat. Barang nenjo anu turun tina mobil. Nenjo rimbagna. Jeket murag tina tangkeupan. Jol lumpat muru nu anyar turun. Mapagkeun nu keur meungkeut buuk. Sora ngageret. Panto pager muka. Silih teuteup.
"Sinta!"
"Nenden!" jol gabrug wae Sinta ngagabrug anu anyar datang. Namplokkeun kasono ku rangkulan anu pageuh kawas nu hayang liket salalawasna.
Nenden, Manehna tea, ngusapan buuk Sinta. Ngantep anu pogot nangkeup raket. Dina mobil aya anu lampu jerona dicaangkeun aya dua budak buukna parirang nu katenjona kembar sarta saurang lalaki bule anu nyekel setir. Marerong anu silih gabrug.
"Sinta. Kumaha damang?" Nenden ngolesedkeun rangkulan. Neuteup Sinta anu masih geugeut teu bisa nyarita.
"Sinta. Itu kenalkeun. Oleh-oleh ti Amerika." Nenden semu heureuy.
"Saha, Nen?" Sinta ngarenjag. Mencrong Nenden. Mencrong mobil. Bulak-balik. Cangcaya mekar dina panonna.
"Ari Sinta. Caroge sareng buah hati atuh. Sinta tos kagungan putra?" Nenden seuri nenjo rindat Sinta anu bangun reuwas. Rampang-reumpeung.
"Nen!"Sinta undur-unduran. Tutunjuk ka Nenden anu katenjona hemeng ku kalakuan Sinta.
"Sinta, ku naon?" Nenden ngadeukeutan anu mimiti nyegruk.
Sinta teu nembal. Lumpat muru imah bari hujan cimata. Teu malire Nenden anu ngahuleng lebah pager. Nenden ngarenghap panjang. Cumalimba. Nyusut nu rembes. Masang imut. Malik deui kana mobil. Cacarita ka salakina. Geblus kana mobil. Mobil laju lalaunan ninggalkeun pakarangan. Bulan. Jeung Angkrek bungur.
Sora jam salendro di jero imah heubeul pulas bodas ngelentrung sapuluh kali. Bangun marengan Sinta nu ngagukguk kanyenyerian di hiji kamar. Nganti lima taun saukur, manahoreng saukur nganti matapeso nubles tatu. Nyuuh siraheun budakna anu tibra dina ranjang. Nenden. Nenden anu sejen.
Bi Sumi humariring keneh bari meundeut-meundeutkeun jandela. Sora jam ngahontal pakarangan. Bangun hayang ngelentrung ka alak paul. Hayang ngajaul purnama.
Purnama peuting katiga. Tengah taun. Jam sapuluh peuting. Aya nu mugur katebak angin. Carita cinta nu mikung muguran. Bungur. ***
Carita Pondok
Ku Toni Lesmana
Sora jam salendro ti jero imah heubeul pulas bodas, nu sawareh jandelana ngaremplong keneh, ngelentrung salapan kali. Nyalabarkeun halimpu lalampahan waktu. Ngahontal pakarangan. Jam salapan peuting. Peuting katiga. Tengah taun.
Bulan ngaringkang ti beulah wetan, nepungan angkrek pulas bungur nu mangkak lebah juru pakarangan. Aya wanoja dina korsi, handapeun kiceup bentang, handapeun langit anu bangun nabeuh gending nyinglar ulas-ulas mega. Handapeun lenglang nu ngahaleuang. Wanoja ngaderes angin nyecep. Nyeuseup nu lawung. Cahaya jeung sambuang. Kalimah bulan mugurkeun ngungun angkrek bungur, pulas nu ngadadak ngawihkeun dalingding tembang kasmaran lebah peuting katiga.
Wanoja ngarasakeun aya nu milu mangkak lebah jero dadana. Najan teu surti kana basa nu keur lumangsung harita. Rea ungkara jeung wirahma nu teu mibanda sora. Aya nu sosonoan. Silih hontal. Ngahontal rohang-rohang simpe lebah hatena. Aya nu usik jadi igel lebah urat-urat getihna. Ah, mun manehna geus cunduk meureun bakal rea kalimah ngarongheap nepikeun harti saban nu usik. Wanoja gumerentes sorangan.
Wanoja ngarenghap. Namperkeun renghap bulan, renghap angkrek. Nyorangan.
Sinta. Wanoja tea. Buukna nu galing laun katebak angin, lir daun sapakarangan. Siga gugupay. Gugupay ka nu rek jol nedunan jangji anu kungsi kalisankeun. Kitu pisan. Nyorangan di pakarangan. Nganti nu lawas miang. Miang mawa mangpirang harepan, neundeun katineung anu laun-laun rosa jadi kahariwang. Nganti Manehna. Manehna anu nu baris mulang tengah taun ayeuna. Saukur saregang kalimah, anu lima taun katukang dipasrahkeun ku manehna, anu ngagariskeun jirim wanci nu kudu dianti. Sinta nganti pinasti. Peuting ieu. Tina menit kana menit. Moal boa saban detikna oge. Tina detik kana detikna asa anggang. Ngangkleung. Lir meuntasan sagara anu motah.
Sinta ngusap pangdiukan kosong gigireunana. Dina korsi ieu pisan. Korsi anu diajangkeun duaneun. Sinta jeung Manehna salawasna mulan mun pareng bulan purnama. Madungdengkeun kasakten cahaya anu tohaga ngaruntuhkeun wewesen mongkleng. Kalan-kalan ngararampa gumiwang langit, mapandekeun jeung ngemprayna dada sewang-sewang.
Mulang. Mulang. Mulang kana panineungan. Hiji peuting nu sejen. Peuting katiga nu sejen. Lima taun katukang. Nya harita pisan manehna neuteup ku teuteup anu lian ti sasari. Teuteup anu sejen. Anteb. Museur. Tapi geuning kalah ngalahirkeun kelemeng leuweung keueung. Tangkal-tangkal anu rarembet dak dumadak ngolebat jeung halimunna anu mupus saban rarambu, mupus saban jalan. Sakedapan purnama gumeleter. Cahaya paregat tuluy muguran jadi sirung di manana, ngungun pulas bungur.
Mimitina tina korsi. Teuteup eta kiwari bet asa ningker sabudeureun. Jadi teuteup anu leuwih sejen dina implengan. Aheng. Asa nyalingker dina pucuk tihang bandera, anu tambang pangerekna bangun katirisan misono kelebet . Ngintip tina saban daun samoja. Ngeteyep sapanjang pager.
Ah, isarah kalan-kalan sakadar isarah, Sinta mapalerkeun geter anu teu kabaca rusiahna. Tuluy ngimpleng-ngimpleng nu baris ngarongheap lebah panto pager. Meneran dinya pisan. Handapeun neon jalan. Manehna biasana ngajanteng heula. Meungkeut buuk panjangna. Nyekeskeun korek api, nyeungeut roko. Roko bodas. Mentol. Satutasna tilu kali nyerebungkeun haseup, nyurungkeun panto beusi. Sora nu ngageret manjang. Manehna ngalengkah. Kaos hideungna. Calana levisna. Ransel biruna. Tara ka mamana deui. Lempeng muru korsi ieu. Korsi nu kiwari karampa haneut. Lir haneut awak manehna. Peuting ieu mah. Geus diniatan mun geus katenjo rentang-rentang ringkangna manehna, Sinta arek mapag kaluar. Mangnyeungeutkeun rokona. Mangmukaeun panto pager. Arek dikaleng muru korsi. Arek nembongkeun kasono.
Paduduaan. Ukur paduduaan. Silih lawungkeun kalangkang nu dipaparinkeun ku bulan. Saban purnama. Mun paduduaan, Sinta apal, Manehna bakal ngamimitian murak ringkang nu kajuringkangkeun sabulan campleng. Sorana semu gumeleter bangun anu nyidem usum tiris. Haseup rokona nu langgeng nyerebung muput saban kekecapan. Tuluy ngalelebah naon anu keur diguntrengkeun daun kana daun. Ngimpleng-ngimpleng nu diharewoskeun angin. Saeusi pakarangan sok tuluy diwawaas caritana sewang-sewang. Cenah mah tihang bandera miceuceub tangkal samoja. Ari daun migeugeut taneuh. Bet kawas carita anu ngagambarkeun kahirupan. Tara bosen ngabandungan nu tuluy ngamalirkeun gerentes. Ti purnama ka purnama. Manehna salawasna ngasongkeun dunya nu anyar keur Sinta, ngasongkeun sagara jeung parahuna. Balayar. Lalayaran sapanjang peuting, sapanjang purnama..
"Sinta, Bulan tara jalir kana jangjina. Ngan mega kalan-kalan wangkedang memeh usumna." kitu cek manehna dina geter sora anu sejen. Dina hiji peuting anu sejen tea. Dina teuteupna anu sejen.
Lima taun. Manehna ngiles. Musna. Taya iber atawa beja, estuning simpe. Da kitu carek duanana. Sinta ukur mulasara saban geter anu namper ku jempling. Api-api jempling, saestuna kasono motah ngajaul jadi pucuk-pucuk guligah nu ngaduruk kalbuna. Saban purnama sapanjang lima taun. Sinta ukur nepungan korsi nu molongpong. Dadana asa gorowong. Asa aya ajag nu nu ngagorogotan rohang-rohang dada. Tuluy babaung sapanjang waktu.
Sinta nyirian wanci ku angkrek pulas bungur. Sakadar nandaan mangsa. Satutasna manehna miang. Apan Sinta tuluy dikawinkeun ku kolotna. Kawas carita Siti Nurbaya. Dijodokeun. Teu kungsi amprok heula. Langsung pruk jatukrami. Sakadar tuhu ka sepuh. Taya bogoh atawa geugeut. Estuning taya geter. Teu burung geuning lungsur-langsar rumah tanggana. Kalan-kalan Sinta sok ngahelas mun nyanghareupan salakina. Enya. Salakina teu apaleun nu dipihukumna satemena ukur nyanghareupkeun beungeut. Sedeng atina apan salawasna mungkir ka Manehna. Asa jadi jelema hianat. Ucap jeung lampah ka salakina, pasalia jeung hate. Tapi apan cinta teu bisa dipaksakeun. Najan kitu, Sinta beuki tapis nyumputkeun nu nyangkaruk. Ngayonan anu mikanyaah. Najan kabagjaan ukur semu. Kahirupan lumangsung lir amis jeung maduna. Malah apan geus batian. Nenden. Geus dua taun Sinta jadi indung.
Salakina geus apaleun mun meneran purnama, Sinta sok menta mulang ka imah indungna. Geus rupa-rupa alesan. Najan salakina tara tatanya oge, tara tetelepek. Sinta ngarasa alesan perlu sangkan salakina ngarasa dihargaan, teu asa disapirakeun.
Ukur Indungna anu sok rada rewel mimitina mah. Dina taun-taun munggaran kawin kituna teh. Ari kadieukeuna mah bangun anu geus biasa. Tara owel. Paling menta incuna, Nenden, dibawa. Atuh jadi kawas ritual bulanan tungtungna mah, mulang ka imah indungna teh. Saban bulan purnama salakina leungiteun Sinta. Keur Sinta bulan purnama ukur keur manehna. Taya nu lian.
"Tos wengi, Neng. Mending di lebet geura. Urang tutup-tutupkeun nya. Nembe aya telpon ti ramana Nenden." saurang wanoja tengah tuwuh. Ngarongheap. Neuteup nu anteng di juru pakarangan. Bet aya kolebat mangkarunyakeun mangsa aya nu mere isarah ku gideug anu laun. Gideug anu lebet ku katineung. Mugurkeun carita nu langgeng nganti lalakon. Gideug nu matak ngarengkog lengkah nu ngadeukeutan.
"Bilih lebet angin, Bibi mah. Mani nyecep kieu." Bibi ngarapetkeun baju haneutna. Tuluy nyacampah angin.
"Antep we, Sumi. Kawas teu apal kana adatna. Pangmikeunkeun jeket anggur. Moal ngolesed bisi budakna hayang dipepende oge." sora nu mairan ti jero imah. Indung Sinta.
Bi Sumi ngojengkang deui ka jero. Teu lila geus mawa jeket. Pek diasongkeun ka Sinta. Sinta nampanan. Jeket disimpen dina lahunan.
"Euleuh, mani ngebrak kieu."
Bi Sumi tanggah. Bulan buleud. Belenong semu perak. Bentang-bentang kumariceup. Tingburicak.
"Asa emut nuju alit di lembur, Neng. Ngabungbang. Arameng sareng kalangkang di buruan. Tetembangan saruka bungah. Ah, ayeuna kari hirup dina panineungan. Panineungan mah ukur panineungan. Kabagjaan anu moal kasorang deui. Janten rus-ras ieu teh."
Sinta mencrong Bi Sumi anu keur tatanggahan bari nangkeup harigu. Bi Sumi teh anu ngasuh Sinta ti bubudak. Nyaah jeung bela alahbatan ka anak sorangan. Ukur Bi Sumi nu apal kajadian Sinta jeung Manehna. Ukur Bi Sumi anu surti pangna angkrek bungur salawasna aya di juru pakarangan.
"Lima taun, Bi. Korsi ieu taya nu ngeusian." Sinta ngagerendeng. Jeket ayeuna mah ditatangkeup. Bi Sumi kalah anteng api-api teu ngadenge anu hayang dipairan. Geus lawas hayang ngingetan Sinta, anu teuleum dina carita katineung. Bi Sumi kawas anu ngawahan. Antara panineungan sorangan, jeung kalakuan Sinta anu cek pangrasana mah micinta anu teu samistina. Bi Sumi hayang Sinta buleud ngambah rumah tangga. Ngubur mangsalawas.
"Lima taun, Bibi. Asa karek kamari. Asa geus ratusan taun. Ayeuna bakal cunduk. Tingali kembang mani mangkak kitu, Bi. Bungur siga anggur." Sinta malikan deui ngeunaan waktu. Geus lain rusiah jang Bi Sumi mah. Taya rusiah anu disumputkeun.
"Bongan kalah ngangantos anu teu karuhan, nu liwat mah, Eneng, keun sina ngaliwat. Keur naon ngangantos, misono anu teu kudu dipisono. Apan Eneng tos sadrah dipasrahkeun ka nu milari. Kembang, Neng, masrahkeun diri kana seungit, warna mah mung pupulasan. Apan kucubung oge bungur." cek Bi Sumi bari ngareret.
"Purnama ayeuna manehna bakal nedunan janjina, Bi. Bakal ngeusian korsi ieu deui." Sinta rada kerung ngadenge ucapan Bi Sumi anu kawas nganaha-naha. Padahal salila ieu Bi Sumi tara ieuh baranggeureuh.
"Cek, Bibi mah. Teu aya gunana. Jarak sareng waktu sok ngarobih jalmi, Neng. Mudah-mudahan atuh Eneng ge tiasa robih."
"Ari Bibi..." Sinta mencrong seukeut. Bi Sumi bet ngaraheutan hatena. "Nganganti lima taun. Nganganti kabagjaan. Pamohalan arek ngagilir."
Bi Sumi malik neuteup nu mencrong. Teuteup deudeuh. Kagok asong pikirna. Teu hayang nejo Sinta mulang deui kana lalampahan mangsa lawas. Teu narima. Apan Bi Sumi oge anu milu mangaruhan indungna Sinta, lima taun katukang, sangkan gagancangan ngajodokeun sarta ngawinkeun Sinta. Malah mah api-api nyarita katitipan saur ku bapana Sinta nu harita gering parna. Pajar hayang nenjo Sinta lakirabi memeh nepi kana waktuna.
"Purnama ieu saksina, Bi. Asih anu nu pangasihna. Moal jalir kana pasini. Moal hianat kana rasa. Manehna bakal datang deui cara baheula. Di dieu, di korsi ieu. Carita nu pegat bakal tatan-tatan lumampah deui." Sinta miceun beungeut kana bulan nu beuki luhur. Ningali teuteup Bi Sumi keur Sinta kalah ngaliarkeun deui teuteup nu aheng. Rabeng. Lain teuteup lebah peuting nu sejen tea. Ieu mah aheng jeung seukeut badis matapeso.
"Purnama, Neng. Jang Bibi. Asa nembrak keneh lalakon puluhan taun kapengker. Nuju ngabungbang sarukabungah. Namina oge di lembur. Purnama teh diantos pisan. Ngabungbang janten impian. Samemehna sarerea ngarereka naon anu bakal dilampahkeun handapeun bulan. Hiji purnama, harita pisan, Bibi keur tetembangan. Jol sora pestol tingjaledor. Teu kantos lami aya beja, bapa Bibi tiwas. Na atuh, breg teh gorombolan ngaraksuk lembur. Duka gorombolan duka tentara. Duka lamun garong. Bibi mah teu terang. Nu terang mah, harita sadaya bubar katawuran. Imah-imah diduruk. Bibi anu keur tetembangan kalah ngahuhuleng. Tuluy ceurik. Tagiwur. Ningali imah Bibi ngabebela. Indung Bibi oge teu kapuluk. Purnama ngaduruk sagalana, Neng. Purnama sakadar purnama. " Bi Sumi laju ngaheruk. Laun ngawih Kembang Tanjung.
"Bibi mah ngarang!" Sinta rada tegeg. Najan kitu Sinta apal Bi Sumi can kungsi bohong. Ngan teu narima lamun purnama jadi isarah sedih, atawa tumpurna hirup jeung harepan. Tumpurna cinta. Keur Sinta purnama hartina Manehna. Taya nu lain.
Bi Sumi humariring. Ngalengis sorangan. Ngalengis keur dirina. Ngalengis keur Sinta. Taya deui kalimah anu bisa dikamalirkeun jang ngageuing Sinta.
"Cek Bibi mah, cekap Nenden janten korban Eneng ngeukeuweuk cinta nu sanes samistina. Apan Eneng harita ngahaja masihan nami eta ka putra Eneng. Naon lepatna pami kanyaah ditamplokeun ka Nenden." Bi Sumi mungkas obrolan, sabada aya nu nyalukan ti jero imah.
" Bibi....!" Sinta nyereng. Jep jempe. Baeud lain bobohongan.
Bi Sumi nuluykeun humariring bari ngalengkah lungse ka jero imah.
Sinta. Bulan. Angkrek bungur. Langit tambah ngebrak. Pakarangan lir kalang sambuang jeung cahaya. Marakbak.
Laun aya mobil sedan ngarongheap. Eureun meneran panto pager.
Sinta curinghak. Gentak cengkat. Barang nenjo anu turun tina mobil. Nenjo rimbagna. Jeket murag tina tangkeupan. Jol lumpat muru nu anyar turun. Mapagkeun nu keur meungkeut buuk. Sora ngageret. Panto pager muka. Silih teuteup.
"Sinta!"
"Nenden!" jol gabrug wae Sinta ngagabrug anu anyar datang. Namplokkeun kasono ku rangkulan anu pageuh kawas nu hayang liket salalawasna.
Nenden, Manehna tea, ngusapan buuk Sinta. Ngantep anu pogot nangkeup raket. Dina mobil aya anu lampu jerona dicaangkeun aya dua budak buukna parirang nu katenjona kembar sarta saurang lalaki bule anu nyekel setir. Marerong anu silih gabrug.
"Sinta. Kumaha damang?" Nenden ngolesedkeun rangkulan. Neuteup Sinta anu masih geugeut teu bisa nyarita.
"Sinta. Itu kenalkeun. Oleh-oleh ti Amerika." Nenden semu heureuy.
"Saha, Nen?" Sinta ngarenjag. Mencrong Nenden. Mencrong mobil. Bulak-balik. Cangcaya mekar dina panonna.
"Ari Sinta. Caroge sareng buah hati atuh. Sinta tos kagungan putra?" Nenden seuri nenjo rindat Sinta anu bangun reuwas. Rampang-reumpeung.
"Nen!"Sinta undur-unduran. Tutunjuk ka Nenden anu katenjona hemeng ku kalakuan Sinta.
"Sinta, ku naon?" Nenden ngadeukeutan anu mimiti nyegruk.
Sinta teu nembal. Lumpat muru imah bari hujan cimata. Teu malire Nenden anu ngahuleng lebah pager. Nenden ngarenghap panjang. Cumalimba. Nyusut nu rembes. Masang imut. Malik deui kana mobil. Cacarita ka salakina. Geblus kana mobil. Mobil laju lalaunan ninggalkeun pakarangan. Bulan. Jeung Angkrek bungur.
Sora jam salendro di jero imah heubeul pulas bodas ngelentrung sapuluh kali. Bangun marengan Sinta nu ngagukguk kanyenyerian di hiji kamar. Nganti lima taun saukur, manahoreng saukur nganti matapeso nubles tatu. Nyuuh siraheun budakna anu tibra dina ranjang. Nenden. Nenden anu sejen.
Bi Sumi humariring keneh bari meundeut-meundeutkeun jandela. Sora jam ngahontal pakarangan. Bangun hayang ngelentrung ka alak paul. Hayang ngajaul purnama.
Purnama peuting katiga. Tengah taun. Jam sapuluh peuting. Aya nu mugur katebak angin. Carita cinta nu mikung muguran. Bungur. ***
Sajeroning nunutur Cikapundung, nu kaimpleng teh cenah asa keur mapay-mapay lalampahan sorangan. Manehna teh teu beda ti walungan, cenah,Cikapundung teh di girangna mah canembrang pisan. Mun beuki ka wetan, caina teh beuki kiruh, da seueur nu ngiruhan. Komo tos bade ngamuara ka Citarum mah, di wewengkon Bojongsoang, tos teu mangrupa cai Cikapundung teh. Abdi oge teu benten ti kitu," omong manehna ditungtungan seuri mawur...."Abdi ngaraoskeun kaendahan anu tan wangenan tiasa nyerangkeun Teteh. Hajakal, nu dipitineung teh bade disarengan mah alim wae. Naha kedah salamina kitu abdi ngudag-ngudag kalangkang heulang teh?"Kuring nginghak. Teu kedal kecap naon-naon. Tapi inghak eta teh sarebu basa nu aya na hate kuring. Basa kamelang. Basa kasieun. Basa kanalangsa. Basa kadeudeuh. Pacampur. Ngan hese dikedalkeunana.naon nu kajadian ka urang teh eta hal nu panghadena mungguhing Gusti Alloh..." cek Cici deui. Jiga nu ngupah-ngapeh kuring. Ngupahan. Sangkan ulah sedih. Ulah ceurik.Ti harita kahirupan kuring teh amparan kasedihan. Umplung-amplang. Asa moal manggih tungtung. Nyorangan. Simpe
Minggu, 07 Februari 2010
hmmm...
Batin ceurik jero ati,kasaha nya kudu ngumaha...mun peuting siga nu geuring,mun beurang ngabarungsinang....
Langganan:
Postingan (Atom)